lego: Άνιμα ή Μάνια: Μουσαφεράτ με τις Μούσες.

Γυρίζοντας από τον Ιανό, μετά τη μουσική βραδιά με τη Μάνια Παπαδημητρίου, την Καλλιόπη Βέττα και τον Γιάννη Κ. Ιωάννου, μια αταλάντευτη ηρεμία υπήρχε εντός και εκτός, επίγεια και υπογείως. Αυτό ήταν το δώρο όλων των συντελεστών στο κοινό που πληρώσαμε ναύλο των 20€ για να απολαύσουμε ένα μουσαφεράτ –‘‘ταξίδι’’ στα φαρσί- μετά μουσών, όταν η Μάνια, συνεπής στην κοινωνικοπολιτική της ματιά, εξελίχτηκε σε άνιμα της βραδιάς και συνδύασε την ποίηση με την επικαιρότητα, δίνοντας λαβή σε μια ποιητική επικαιρότητα ή/και σε μια επίκαιρη ποιητικότητα, έννοιες για τις οποίες ο Δ. Ν. Μαρωνίτης επιχείρησε μια ενδιαφέρουσα εναρκτήρια αναφορά στο ‘‘Βήμα της Κυριακής’’ στις 25.01.09.

Με αφορμή την κοπή των δέντρων στο πάρκο της Κυψέλης σε παγκόσμια πρώτη και με υπόγειες παράνομες διαδικασίες για να γίνει ένα υπόγειο πάρκινγκ αμφίβολης αναγκαιότητας τη στιγμή που το πάρκινγκ του Hondos Center στην ίδια περιοχή μένει άδειο – εδώ, παραπέμπω στο αφιέρωμα της Κυριακάτικης ‘‘Αυγής’’ σήμερα, 1.02.09- η Μάνια έπλασε ευφυέστατα έναν φανταστικό διάλογο ανάμεσα σε ένα σπουργίτι και σε ένα χελιδόνι. Το σπουργίτι προσπαθεί να πείσει το χελιδόνι να έρθει στην Αθήνα ξανά, επειδή τα παιδιά πρέπει να μάθουν και να δουν τις χελιδονοφωλιές, αλλά το αμετάπειστο χελιδόνι του απαντά ενδεικτικά να αλλάξουν επιτέλους το σχολικό βιβλίο και ότι οι τζαμαρίες δεν είναι δέντρα για να μπορούν τα χελιδόνια να κάνουν εκεί τις φωλιές τους. Η φράση ‘‘ένα χελιδόνι φέρνει την άνοιξη’’ καταντά παρακμιακή σαν τη δραχμή…

Αυτή η μικρή παραβολή της Μάνιας για μεγάλους θίγει πολλά. Κυρίως όμως θίγει την ατομική επιλογή-πρωτοβουλία και την ελευθερία του ίδιου του καλλιτέχνη να κουβαλά την ευθύνη ή αλλιώς το δώρο του εαυτού του. Δεύτερον, θίγει την πραγματικότητα, το ψευδοβίωμα που εξελίσσεται σε αδυναμία μιας αποτελεσματικής κοινωνίας πολιτών. Διότι, τη στιγμή που ο δήμαρχος Αθηναίων δεν προβαίνει σε διαβουλεύσεις με τους κατοίκους της Κυψέλης – ανατρέχω ξανά στα σημερινά δημοσιεύματα της ‘‘Αυγής’’- για την κοπή των πολύτιμων δέντρων, καθώς γνωρίζει ότι εκ των προτέρων πρόκειται για μια λανθασμένη επιλογή, τι ακόμα μένει να δούμε για να μην ξαναδούμε ποτέ ξανά; Η κοινωνία των πολιτών παραμένει τίτλος αρεσκείας όσο οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τους πολίτες ως θεατές άνευ άποψης. Να θυμίσω ότι το θέμα του πάρκινγκ έχει ανακύψει από το 2000 επί δημαρχίας Αβραμόπουλου και στη συνέχεια επί δημαρχίας Μπακογιάννη το 2004 – ναι πολύ νωρίτερα, πριν κάνει τις συνδυαστικές αλησμόνητες δηλώσεις περί αναρχικών και πυρκαγιών και προτού ο στρατηγός άνεμος στρατοπεδεύσει στην Πελοπόννησο-. Τελικά, τώρα, επί δημαρχίας κ. Κακλαμάνη, τα δέντρα φυγαδεύτηκαν για τον παράδεισο.. ή για τα τζάκια κάποιων. ‘‘Αφελές το μη Αειθαλές’’ κι εμείς πια τι να το κάνουμε όλο αυτό το πράσινο; Φιλανδοί είμαστε; Προς θεού, μέχρι τώρα μόνο ελέφαντες εισέρχονται σε τηλεοπτικά πλατό για την τηλεθέαση, ταράνδους ακόμη δεν έχουμε δει…

Μέσα σε όλα αυτά, αλλά και εναντίον όλων αυτών, δεν είναι τυχαίος ο τίτλος ‘‘Έρωτας και Αθανασία’’ του μουσικού γεγονότος – παράστασης, που ευτυχώς θα συνεχιστεί το Μάρτιο με μικρή παύση εργασιών το μήνα Φλεβάρη που διανύουμε. Μέσα από τα ποιητικά κείμενα των Ελύτη, Ρίτσου και Γκάτσου και μέσα από τα υπαινικτικά κείμενα της Μάνιας, προκύπτει μια απογείωση από την πεζή καθημερινότητα στο βαθμό που αυτή η καθημερινότητα ανεβαίνει τα σκαλιά του Ιανού και γίνεται κάπως ποιητική, κάπως ελαφριά, κάπως αντάξια εντύπωσης.

Όσον αφορά την εντύπωση, αν και φευγαλέα, εντυπώνεται όπως το δροσερό κρασί στην μνήμη μας. Κι ας έβλεπα και χτες κάποιους εγωκεντρικούς θεατές – ευτυχώς αυτοί είναι λίγοι- να σηκώνονται κατά τη διάρκεια της παράστασης, την ώρα της πράξης, για να φωτογραφίζουν με το κινητό πότε την Καλλιόπη Βέττα και πότε την Μάνια Παπαδημητρίου. Το σύνδρομο της κατοχής, στην προκειμένη περίπτωση, γίνεται αντιληπτό σε κοινωνική βάση, όταν ο πολίτης δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τι του ανήκει και τι όχι. Για να δείχνει μετά τι έκανε το σαββατοκύριακο, χάνει το φευγαλέο του παρόντος, την εμπειρία το ταξίδι να τον περιπλανήσει και –γιατί όχι;- να τον παραπλανήσει.

Η συγκράτηση της εντύπωσης, ωστόσο, είναι συνδυασμός πρωτοτυπίας, ταλέντου και πάθους, στοιχεία που η Μάνια έχει στο ακέραιο. Ακόμη και αν ο καθένας έχει το δικαίωμα να φέρει τις αντιρρήσεις του για οποιοδήποτε θεατρικό εγχείρημα, είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε αυτές τις αντιρρήσεις και τους λόγους για τους οποίους τις εκφράζουμε. Αναμφισβήτητα αυτό που γράφεται, κάνει και ένα κύκλο γύρω από τον εαυτό του, δημιουργώντας μια σχέση εξουσίας και αυτοεπιβεβαίωσης για το γράφοντα.

Επειδή, λοιπόν, πολλά διάβασα αναφορικά προς την θεατρική πράξη και την παράσταση της ‘‘Νευροδύσσειας’’, μια παράσταση που κατόρθωσε να φέρει πυρηνικούς φυσικούς και επιστήμονες στο θέατρο, παραπέμπω, κλείνοντας, από το βιβλίο του Φραντς Κάφκα[1] στο διήγημα ‘‘Ζοζεφίνα η τραγουδίστρια ή Ο λαός των ποντικών’’, όπου σε ένα σημείο γράφεται το εξής: ‘‘Το να σπάζεις καρύδια, δεν είναι βέβαια μια Τέχνη, έτσι που κανένας δεν θα τολμήσει ποτέ να καλέσει ένα ολόκληρο κοινό για να διασκεδάσει σπάζοντας καρύδια. Αν όμως το κάνει, και δει στο τέλος την προσπάθειά του να στέφεται από επιτυχία, αυτό θα πει πως στο βάθος πρόκειται για κάτι άλλο, και όχι για ένα απλό σπάσιμο καρυδιών. Ή μάλλον ότι εμείς δεν το έχουμε σκεφτεί ποτέ κάτι τέτοιο, γιατί απλούστατα δεν κατέχουμε αυτήν την Τέχνη στο βάθος, και πως αυτός ο κύριος που έσπασε τα καρύδια μπροστά μας, μας την αποκάλυψε, μας παρουσίασε το αληθινό νόημά της, και πως γι’ αυτό είναι ίσως απαραίτητο να παραδεχτούμε ότι είναι πιο επιδέξιος από τους άλλους, εμάς’’.

Είμαι σίγουρη ότι και τον Μάρτιο τα γεγονότα θα είναι τέτοια που θα αξίζει να τα ξεπεράσουμε με μουσική και ποίηση στον Ιανό αντί αυτά να μας προσπερνούν.