Ο Νίκος Ευαγγελόπουλος εξηγεί...(μέρος α)

Πώς ο θάνατος και η μνήμη εμπλέκονται
στις φωτογραφίες σας;

Πώς ο θάνατος και η μνήμη συνδέονται στις φωτογραφίες σου;

Σίγουρα θα μπορούσα να απαντήσω πολύ σύντομα, όπως με την ανίχνευση των ορίων τους, με την ανίχνευση του « μέσα » και του « έξω » την ίδια στιγμή, αλλά θα επιμείνω σε μια πιο γενική τοποθέτηση.

Η αναζήτηση των ορίων είναι κι εδώ ένα ζήτημα συνδεδεμένο τόσο με το σώμα, όσο με το έργο τέχνης και τον πολιτισμό.

Η εικόνα του σώματος, δηλαδή μνήμη-επιθυμία-θάνατος δεν είναι δεδομένη, συνεχώς κατασκευάζεται. Τα όρια λοιπόν, τίθενται εκ νέου, έστω κι αν είναι συνεχώς υπό διατάραξη – κατασκευή, αντιλαμβανόμαστε το εγώ σαν μια διαρκή αναζήτηση και εύρεση.

Η χειρονομία και το σώμα του ίδιου του καλλιτέχνη σαν μοντέλο στην διαδικασία παραγωγής έργου, επιχειρούν να διαγράψουν αυτά τα όρια, με την έννοια του διαγράμματος αλλά και της διαγραφής.

Σκέψεις – μνήμες – σώμα , σε μια προσπάθεια ανίχνευσης των ορίων του σώματος, ορίων εσωτερικών και εξωτερικών, ορατών και αοράτων. Μια ανακάλυψη του σώματος, αυτής της σκηνικής παρουσίας, που κινείται στο χώρο και το χρόνο με σκοπό μια άλλη ανακάλυψη, την ανακάλυψη της ταυτότητας του στον άπειρο χώρο της δημιουργίας, στην τέχνη της ζωής.

Ένα σώμα-φιγούρα, ένα σώμα-απόκομμα, μια αφαίρεση από το πραγματικό απ’ το κατ’ αρχήν ορατό. Ένα σώμα-χώρος κάθε φορά ψάχνει τα απαραίτητα όριά του, μέσα από συμβολισμούς και πράξεις διαφορετικές, για να διαμορφώσει, να κατασκευάσει την εικόνα του. Και μέσα από μια «γραφή» όχι περιοριστική αλλά αντίθετα , μέσα από μια γραφή «φυσική», θερμή και χειρονομιακή, άρα «σωματική», ψάχνει να βρει την ταυτότητά του, τον «μοναδικό του χώρο».

Δεν προσποιούνται οι « φιγούρες », γιατί απλά δεν επιδιώκουν να εξαπατήσουν ή να εξαπατηθούν. «Παίζουν», αν συμφωνήσουμε να θεωρούμε ενεργή την έννοια της λέξης με τη σημασία της θεατρικής έκφρασης. Υποδύομαι παίζοντας.

Έτσι κάθε εκδοχή της φιγούρας, κάθε εκδοχή της παράστασής της, της θεατρικότητάς της, συμβάλλει στο ξεδίπλωμα μιας δράσης του ενός μέσα στο άλλο και όλα σ ένα άλλο κοκ (en abyme), με μια συνέχεια χωρίς τέλος. Γιατί είναι η ίδια γέννημα και παραγωγός ταυτόχρονα του χρόνου και του πολλαπλού χώρου της.

Έτσι, αν η μίμηση μπερδεύει τη θεατρικότητα εξαρτάται από τη δράση της, από τη ροή της.

Αν χρειάζεται, η φιγούρα-χώρος, η φιγούρα-σκηνή θα κατασκευάσει με τη φαντασία ένα χώρο ανύπαρκτο σε ένα δικό της χρόνο. Καθώς μεταμφιέζει κάποιον σε κάποιον άλλον, δίνει μορφή σε κάτι που υπάρχει και δεν υπάρχει ήδη, επικαλείται το μέλλον της όπως και το παρελθόν της.

Η μνήμη όπως και η φαντασία γεννούν αυτόν τον μοναδικό χώρο. Αυτό το αποτύπωμα, τα ίχνη μνήμης που είτε είναι ορατά είτε αόρατα, δημιουργούν ένα τοπίο του εγώ και του άλλου με σκοπό να μιλήσουν στο κοινό, να δημιουργηθεί αυτός ο χώρος της αλληγορίας, να γίνει μια φιγούρα φορέας και μεταφορά μαζί.

Μέσα από βιώματα, μύθους και εικόνες που σαν σε μια παλέτα ψάχνουν το φως και τη σκιά για να εγγραφούν, να αφήσουν τα αποτυπώματά τους, να φωτοσυνθέσουν με την πλαστικότητα του χώρου που κάθε φορά βρίσκονται και με κάθε κυκλική κίνηση του χρόνου να περνούν απ’ την εικόνα στη γραφή και πάλι στην εικόνα.

Nikos Evangelopoulos, www.nikosevangelopoulos.com

Ps. Fragment from the Conference, ‘the fragment as a metaphor’, Month of Photography of Bratislava, 2007, Slovakia.

© Nikos Evangelopoulos