Τα φτερά του έρωτα από τη New Star στη μεγάλη οθόνη

Μετά Τα Φτερά του έρωτα ο Βιμ Βέντερς δε χρωστάει στο ταμείο των εν δυνάμει απορούντων, γιατί σκηνοθετεί. Σκηνοθετεί επειδή δεν είναι παιδί. Αυτή είναι η απάντηση. Κι έτσι ξεπληρώνει το χρέος, για το νομισματικό πέρασμα του χρόνου, στη συνείδηση του εαυτού του πρωτίστως. Διότι, μπορεί ο χαρακτήρας να μένει απαράλλακτος και να στρογγυλοκάθεται πάνω μας, αλλά αυτός ο εαυτός, ο αναθεματισμένος, εμπλουτίζεται. Διαρκώς και σε τέτοιο σημείο, που η μία πλευρά του ενδέχεται να αντικρούεται από την άλλη. Καλοκαιρινό το μαγαζί, να το κάνεις. Αγκαζέ με το πνεύμα, όμως το απόγευμα, θα πατάς έκτος, θα μένεις ισόγειο. Απομάγευση. Ολόιδια με του λουκέτου στο τσίρκο Alekan. Διόλου τυχαίο ονομαστικά, εφόσον Alekan είναι το επίθετο του διευθυντή φωτογραφίας. Ότι η έγχρωμη ζωή της φωτογραφικής καθημερινότητας προσιδιάζει σε ένα τσίρκο, το δεδηλωμένο όνομα, ειρωνικά, το υπογράφει.

Ξεφεύγοντας από το στενό ιστορικό πλαίσιο, του Βερολίνου πριν από την πτώση του Τείχους, ο Βιμ Βέντερς, με υποβλητικό, άμεσο, αναβλύζοντα τρόπο, εξετάζει τις συνέπειες της ωρίμανσης, - αυτής της διαδικασίας να μην είσαι πια αλλά να θέλεις να είσαι ακόμη (παιδί)-, στον άνθρωπο. Πειθαρχεί στο σκοπό του, με τη βοήθεια των Richard Reitinger και Peter Handke, επινοώντας ένα σύστημα φανταστικής πλοκής. Σε αυτό δημιουργεί έναν άγγελο, το Ντάμιελ, -Bruno Ganz-, να επιθυμεί την «ανθρώπινη βούλα». Όλα είναι μελετημένα, καθώς ο Ντάμιελ επιθυμεί να μιλήσει και να αγγίξει τη φτερωτή ακροβάτισσα Μαριόν, - Solveig Donmartin-, με τρόπο που αυτή θα τον νιώσει και θα συμμετάσχει πλέον στο εκφρασμένο συναίσθημά του. Άρα λοιπόν, δεν είναι η παρατήρηση αλλά η συμμετοχική παρατήρηση που λειτουργεί παρακινητικά στον άγγελο, να εκπέσει στο μέλλον με παρελθόν πρώην αγγέλου. Βαρύ είναι το παρελθόν, και αβάσταχτο όταν δεν το μοιράζεσαι. Όταν το ζεις αδιάφορα, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα για διάφορες πλευρές και διακυμάνσεις. Αν ήταν όλοι άγγελοι, τι θα έτρωγε η μαρμάγκα;

Οπότε, με αφορμή τον τίτλο του 1987, Τα Φτερά του έρωτα, καταλήγουμε στα ακόλουθα:
-το παιδί είναι ένας άγγελος. Όσο ζει στον κόσμο του είναι σαν ένας πρίγκιπας Nick Cave, νικητής στη σπηλιά του. Εξάλλου, από την αρχή, διαβάζουμε ότι, «όταν το παιδί ήταν παιδί, περπατούσε με τα χέρια ανοιχτά». Χέρια ανοιχτά ισούνται με φτερά. Συμπέρασμα; Το παιδί αποδείχτηκε ότι είναι άγγελος. Εξαιρετικό: που «δεν είχε συνήθειες, ούτε έκανε γκριμάτσες». Μήπως λοιπόν, η αντίδραση της γκριμάτσας δεν είναι παρά ένα μέσο για να δράσουμε εναντίον της συνήθειας και του συγκαταβατικού χαμόγελου; Και το γέλιο, που προκαλεί η γκριμάτσα στον άλλο, δεν είναι η δική μας προμελετημένη άρνηση, ενσαρκωμένη και προβεβλημένη στον άλλο, έναν «δικό μου ήδη»;

-ο άγγελος δεν είναι παιδί αλλά θέλει να είναι, και να δείχνει, ακόμη παιδί. Αιθεροβατεί. Αλλά πώς να του καταλογίσεις την ανάγκη, να είναι ματαιόδοξος, αφού όλοι είμαστε; Ο άγγελος είναι ο αναβλητικός ενήλικας. Που βλέπει για να φαντάζεται και δε φαντάζεται για να ζει, αφού είναι έξω από το γήπεδο. Ζει ως αναγνώστης ή θεατής. Άγγελος, υπό αυτήν την έννοια, είναι ο καταναλωτής πολιτιστικού προϊόντος.

-δεν είσαι άγγελος, δηλαδή αθώος, εφόσον μεγαλώνεις και ωριμάζεις. Μπορείς να είσαι άγγελος, μόνο διά της διαδικασίας, βρίσκοντας άλλους (αγγέλους) σαν εσένα. Με κοινωνική διάδραση, κάτι παίζει, κι αυτό εμπίπτει στις θεωρίες των λογοψυχολόγων.

-κι ο έρωτας; Τα Φτερά του έρωτα είναι το βάρος της ύπαρξης. Η αφηγηματική δομή της ταινίας αφορά σε ένα στιγματισμένο χρόνο, στο πλαίσιο του οποίου το προσωπικό στοιχείο είναι και πολιτικό. Ο έρωτας είναι πολιτική των δύο φύλων και η συνειδητοποίηση των ορίων προκύπτει μέσα από την εμπλοκή στον έρωτα. Γενικότερα, διαπιστώνουμε ότι οι λέξεις λειτουργούν ως έννοιες, αναβλύζοντας. Αντίστοιχα, τα ασπρόμαυρα πλάνα, που διαβάλλονται ενίοτε από αιχμηρές έγχρωμες εναλλαγές-σχίσματα, τις αναδεικνύουν, ώστε οι εικόνες να μη διερμηνεύονται από λόγια. Δεν πρόκειται για μια γλώσσα αντίγραφο της καθημερινής, αλλά για μια γλώσσα υστερόγραφο της ανθρώπινης κατάστασης. Για να μάθω «ποια είμαι, ποια έγινα στην πόλη». Διόλου τυχαίο που επιλέγεται «η πόλη» ως καμβάς για την ωριμότητα. Και φυσικά, πώς να ξεχάσει κανείς την άλλη αναλογική σχέση αιτίου και αποτελέσματος, το κάρμα: «χτες ονειρεύτηκα τον άντρα μου/ μόνο με αυτόν θα είμαι μόνη». Ο Βέντερς με Τα Φτερά του έρωτα δείχνει πόσο αναγκαίο είναι να σκεφτόμαστε. Και αυτή η σκέψη ενέχει αισθητική, χωρίς να είναι επιλήψιμο, ποιας αισθητικής νεροκουβαλήτρα είναι η ταινία όταν δεν την καταλαβαίνουμε.

Σκηνοθεσία: Wim Wenders
Σενάριο: Wim Wenders, Richard Reitinger, Peter Handke
Παίζουν: Bruno Ganz, Solveig Donmartin, Otto Sander, Curt Bois, Peter Falk

Από τις 2 Σεπτεμβρίου στους κινηματογράφους…

http://www.wim-wenders.com/
http://www.imdb.com/title/tt0093191/
http://www.youtube.com/watch?v=ZS_GagmpfvU
http://www.youtube.com/watch?v=eSzkhhrZH6Y

http://www.imdb.com/video/screenplay/vi2896495897/