Αν δεν υπήρχε η φαντασία, η φωτογραφία θα όριζε τον εαυτό της ως το θάνατο της υλικότητας;
Πάλι η απάντηση θα ήταν σύντομη, η λανθάνουσα εικόνα (η εικόνα που εγγράφεται στο φιλμ) είναι που μας ενδιαφέρει, μετά είναι η χρήση της αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Επομένως με αυτήν την έννοια δεν υπάρχει υλικότητα, ίσως.
Αλλά ας το δούμε λίγο διαφορετικά, συνδέοντας και τα παραπάνω.
Ο M. Merleau-Ponty γράφει ότι ‘‘ένα παρόν, που θα περιελάμβανε πραγματικά το παρελθόν σε όλη την έννοια του παρελθόντος και ιδιαίτερα το παρελθόν όλων των παρελθόντων, τον κόσμο σε όλη την έννοια του κόσμου, θα ήταν επίσης ένα παρόν χωρίς μέλλον, αφού δεν θα είχε πια κανένα απόθεμα ύπαρξης απ’ όπου κάτι θα μπορούσε να του συμβεί’’.
Δεν υπάρχει ιστορία αν τίποτε δεν παραμένει απ’ ότι περνά και αν κάθε παρόν, μέσα στην ιδιομορφία του, δεν εγγράφεται μια για πάντα στον πίνακα αυτού που υπήρξε και συνεχίζει να υπάρχει.
Τελικά τι είναι αυτό το «φως» που διαπερνά τα αντικείμενα και δίνει εικόνες?
Τι φέρνει το φως άραγε, τι φέρνει κάτι αληθινό, κάτι ψεύτικο ή την αλήθεια, δηλαδή το «είναι» των πραγμάτων ?
Όλη αυτή η σχέση των εικόνων και των αντικειμένων μεταξύ τους , η μανιέρα τους, με κάνει και αναρωτιέμαι. Πώς μπορώ να φτάσω στη «φύση» των αντικειμένων που σκανάρω μέσα από την εικόνα τους , που παίρνω στην οθόνη του υπολογιστή?
Αυτή η πολλαπλή έκθεση των υλικών στο φως μπορεί να εγγράψει (photo-grafein) κάτι μέσα απ’ την κρυπτότητά τους ?
Μια διαδικασία ταύτισης του καλλιτέχνη με το έργο, σαν σώμα-ιδέα και όχι σαν σώμα-τεχνίτης. Το σώμα του, είναι το σώμα των χειρονομιών του, είναι η ανάσα του, είναι η κούραση, ο ιδρώτας, το λαχάνιασμα. Έτσι, το σώμα μετουσιώνεται σε λόγο.
Ξαναγυρνώντας στην κλασική διατύπωση του Πλάτωνα, «τέχνη είναι η φανέρωση της ιδέας».
Ο καλλιτέχνης ταυτιζόμενος με την ιδέα, ενσαρκώνει την ιδέα, της δανείζει τη δική του σάρκα που στη διαδρομή της σύγχρονης τέχνης φτάνει να γίνεται και σάρκα χωρίς σάρκα, ένας τόπος οπτικοποιημένος, γίνεται η ιδέα. Μια σάρκα δηλαδή, ιδεατή που μόνο φωτογραφικά συνεχίζει να αντιστοιχεί με την εικόνα τού εαυτού, με την εικόνα του σώματός του.
Έτσι η σχέση του με το «άλλο» έχει άμεση σχέση. Μια σχέση μεταξύ δράσης, εικόνας και ταυτότητας.
Πώς μπορούμε όμως να ορίσουμε την ταυτότητα της αναπαράστασης ?
Αυτός ο χώρος-εικόνα του σώματος λοιπόν, περιέχει έναν άλλο χώρο μέσα του, έναν άδειο χώρο, που σαν την λανθάνουσα εικόνα τού φιλμ ή την εικόνα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, περιμένει να γίνει κάτι.
Η αναπαράσταση κουβαλώντας την «εμπειρία» του χώρου της μπορεί να δώσει την «εικόνα» της ?
Μάλλον, σαν τον συγγραφέα που «κατασκευάζει» την εγγραφή του, με την απλότητα της απουσίας του, δίνει φόρμα στην έκφρασή του, κάπως έτσι και το σώμα, καθορίζοντας κάθε φορά τα όριά του, κατασκευάζει τη φόρμα του, γίνεται «κάτι», δημιουργώντας έναν μοναδικό χώρο, έναν διάλογο με το «μέσα» της κοινωνίας.
Μπορούμε ίσως, έτσι, να πούμε πώς όλη του η ταυτότητα βρίσκεται στο περίγραμμα τού αποτυπώματός του στο χώρο. Βρίσκεται στο περίγραμμα της εμπειρίας του στο χώρο που δομείται σε αυτήν την παρουσία – απουσία που ορίζεται από το έργο του, τη δράση του.
Ακόμα κι έτσι η ταυτότητα του πραγματικού σώματος παγιώνεται στην ακινητοποιημένη (fix) εικόνα, με την αίγλη του τεκμηρίου, και επισήμως, ένα ντοκουμέντο, ένα κολάζ φυσικών χαρακτηριστικών - κωδίκων, όπου και φωτογραφική εικόνα χρειάζεται όμως για να υπάρξει.
Κι αν η φωτογραφική εικόνα χρειάζεται για να πιστοποιήσει το πραγματικό, το δακτυλικό αποτύπωμα, το ίχνος του σώματος, αυτό υπάρχει κάπου κρυμμένο για να χρησιμοποιηθεί, αν χρειαστεί, σαν πιο πραγματικό από όλους τους κώδικες και τις εικόνες. Γιατί μπορεί η φωτογραφική εικόνα να γίνεται πιστευτή ή να πιστοποιεί, μπορεί να γίνεται απόδειξη, αλλά δε σημαίνει ότι είναι και ίχνος. Γιατί για να έχουμε ίχνος σημαίνει ότι δεν έχουμε απόσταση.
Το ίχνος δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της μηδένισης της απόστασης ανάμεσα στο οποιοδήποτε γεγονός και το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται. Η εικόνα-ίχνος, σαν περιβάλλον κι αυτή, έχει τη δύναμη να διαφυλάσσει τα ίχνη ενός τέτοιου γεγονότος.
Μόνο που τα ίχνη από την στιγμή της δημιουργίας τους βγαίνουν από τον χρόνο. Όσο κι αν σβήσουν, παρόλο που η απόστασή τους από το γεγονός μεγαλώνει, παραμένουν σαν παγωμένα στη μορφή που τους έδωσε εκείνη η επαφή. Έτσι ίσως, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον W. Benjamin όταν λέει πως ‘‘το ίχνος είναι η αίσθηση της εγγύτητας, οσοδήποτε μακριά βρίσκεται το πράγμα που το άφησε πίσω του’’.
Άραγε έχουν μνήμες οι εικόνες?
Αν ναι, έχουν και θάνατο, οπότε παύουν να έχουν υλικότητα?
Νομίζω πως μερικές φορές σημασία δεν έχουν οι απαντήσεις αλλά μάλλον οι ερωτήσεις.
Nikos Evangelopoulos, www.nikosevangelopoulos.com
Ps. Fragment from the Conference, ‘the fragment as a metaphor’, Month of Photography of Bratislava, 2007, Slovakia.
Πάλι η απάντηση θα ήταν σύντομη, η λανθάνουσα εικόνα (η εικόνα που εγγράφεται στο φιλμ) είναι που μας ενδιαφέρει, μετά είναι η χρήση της αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Επομένως με αυτήν την έννοια δεν υπάρχει υλικότητα, ίσως.
Αλλά ας το δούμε λίγο διαφορετικά, συνδέοντας και τα παραπάνω.
Ο M. Merleau-Ponty γράφει ότι ‘‘ένα παρόν, που θα περιελάμβανε πραγματικά το παρελθόν σε όλη την έννοια του παρελθόντος και ιδιαίτερα το παρελθόν όλων των παρελθόντων, τον κόσμο σε όλη την έννοια του κόσμου, θα ήταν επίσης ένα παρόν χωρίς μέλλον, αφού δεν θα είχε πια κανένα απόθεμα ύπαρξης απ’ όπου κάτι θα μπορούσε να του συμβεί’’.
Δεν υπάρχει ιστορία αν τίποτε δεν παραμένει απ’ ότι περνά και αν κάθε παρόν, μέσα στην ιδιομορφία του, δεν εγγράφεται μια για πάντα στον πίνακα αυτού που υπήρξε και συνεχίζει να υπάρχει.
Τελικά τι είναι αυτό το «φως» που διαπερνά τα αντικείμενα και δίνει εικόνες?
Τι φέρνει το φως άραγε, τι φέρνει κάτι αληθινό, κάτι ψεύτικο ή την αλήθεια, δηλαδή το «είναι» των πραγμάτων ?
Όλη αυτή η σχέση των εικόνων και των αντικειμένων μεταξύ τους , η μανιέρα τους, με κάνει και αναρωτιέμαι. Πώς μπορώ να φτάσω στη «φύση» των αντικειμένων που σκανάρω μέσα από την εικόνα τους , που παίρνω στην οθόνη του υπολογιστή?
Αυτή η πολλαπλή έκθεση των υλικών στο φως μπορεί να εγγράψει (photo-grafein) κάτι μέσα απ’ την κρυπτότητά τους ?
Μια διαδικασία ταύτισης του καλλιτέχνη με το έργο, σαν σώμα-ιδέα και όχι σαν σώμα-τεχνίτης. Το σώμα του, είναι το σώμα των χειρονομιών του, είναι η ανάσα του, είναι η κούραση, ο ιδρώτας, το λαχάνιασμα. Έτσι, το σώμα μετουσιώνεται σε λόγο.
Ξαναγυρνώντας στην κλασική διατύπωση του Πλάτωνα, «τέχνη είναι η φανέρωση της ιδέας».
Ο καλλιτέχνης ταυτιζόμενος με την ιδέα, ενσαρκώνει την ιδέα, της δανείζει τη δική του σάρκα που στη διαδρομή της σύγχρονης τέχνης φτάνει να γίνεται και σάρκα χωρίς σάρκα, ένας τόπος οπτικοποιημένος, γίνεται η ιδέα. Μια σάρκα δηλαδή, ιδεατή που μόνο φωτογραφικά συνεχίζει να αντιστοιχεί με την εικόνα τού εαυτού, με την εικόνα του σώματός του.
Έτσι η σχέση του με το «άλλο» έχει άμεση σχέση. Μια σχέση μεταξύ δράσης, εικόνας και ταυτότητας.
Πώς μπορούμε όμως να ορίσουμε την ταυτότητα της αναπαράστασης ?
Αυτός ο χώρος-εικόνα του σώματος λοιπόν, περιέχει έναν άλλο χώρο μέσα του, έναν άδειο χώρο, που σαν την λανθάνουσα εικόνα τού φιλμ ή την εικόνα στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, περιμένει να γίνει κάτι.
Η αναπαράσταση κουβαλώντας την «εμπειρία» του χώρου της μπορεί να δώσει την «εικόνα» της ?
Μάλλον, σαν τον συγγραφέα που «κατασκευάζει» την εγγραφή του, με την απλότητα της απουσίας του, δίνει φόρμα στην έκφρασή του, κάπως έτσι και το σώμα, καθορίζοντας κάθε φορά τα όριά του, κατασκευάζει τη φόρμα του, γίνεται «κάτι», δημιουργώντας έναν μοναδικό χώρο, έναν διάλογο με το «μέσα» της κοινωνίας.
Μπορούμε ίσως, έτσι, να πούμε πώς όλη του η ταυτότητα βρίσκεται στο περίγραμμα τού αποτυπώματός του στο χώρο. Βρίσκεται στο περίγραμμα της εμπειρίας του στο χώρο που δομείται σε αυτήν την παρουσία – απουσία που ορίζεται από το έργο του, τη δράση του.
Ακόμα κι έτσι η ταυτότητα του πραγματικού σώματος παγιώνεται στην ακινητοποιημένη (fix) εικόνα, με την αίγλη του τεκμηρίου, και επισήμως, ένα ντοκουμέντο, ένα κολάζ φυσικών χαρακτηριστικών - κωδίκων, όπου και φωτογραφική εικόνα χρειάζεται όμως για να υπάρξει.
Κι αν η φωτογραφική εικόνα χρειάζεται για να πιστοποιήσει το πραγματικό, το δακτυλικό αποτύπωμα, το ίχνος του σώματος, αυτό υπάρχει κάπου κρυμμένο για να χρησιμοποιηθεί, αν χρειαστεί, σαν πιο πραγματικό από όλους τους κώδικες και τις εικόνες. Γιατί μπορεί η φωτογραφική εικόνα να γίνεται πιστευτή ή να πιστοποιεί, μπορεί να γίνεται απόδειξη, αλλά δε σημαίνει ότι είναι και ίχνος. Γιατί για να έχουμε ίχνος σημαίνει ότι δεν έχουμε απόσταση.
Το ίχνος δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της μηδένισης της απόστασης ανάμεσα στο οποιοδήποτε γεγονός και το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται. Η εικόνα-ίχνος, σαν περιβάλλον κι αυτή, έχει τη δύναμη να διαφυλάσσει τα ίχνη ενός τέτοιου γεγονότος.
Μόνο που τα ίχνη από την στιγμή της δημιουργίας τους βγαίνουν από τον χρόνο. Όσο κι αν σβήσουν, παρόλο που η απόστασή τους από το γεγονός μεγαλώνει, παραμένουν σαν παγωμένα στη μορφή που τους έδωσε εκείνη η επαφή. Έτσι ίσως, μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον W. Benjamin όταν λέει πως ‘‘το ίχνος είναι η αίσθηση της εγγύτητας, οσοδήποτε μακριά βρίσκεται το πράγμα που το άφησε πίσω του’’.
Άραγε έχουν μνήμες οι εικόνες?
Αν ναι, έχουν και θάνατο, οπότε παύουν να έχουν υλικότητα?
Νομίζω πως μερικές φορές σημασία δεν έχουν οι απαντήσεις αλλά μάλλον οι ερωτήσεις.
Nikos Evangelopoulos, www.nikosevangelopoulos.com
Ps. Fragment from the Conference, ‘the fragment as a metaphor’, Month of Photography of Bratislava, 2007, Slovakia.
Posts
No comments:
Post a Comment