Στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Κεφαλληνίας

Λάσπη
ή Λίγη Ακόμη ΣΠίθα Ηρεμίας
Στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Κεφαλληνίας

Η σπινθηροβόλα ηρεμία διά χειρός Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη

Πρώτη εικόνα είναι τα φθινοπωρινά φύλλα με λάσπη που μας απαντούν από την είσοδο ακόμη. Αυτά τα φύλλα επίσης, απαντούν στην ερώτηση που αφορά στο σημαίνον –στον εγκιβωτισμό δηλαδή του φυσικού μέρους σε μια κυψέλη τεχνών και πολιτισμού- ότι το πληροφοριακό στοιχείο εδώ περιφέρεται μαζί με το συμβολικό στοιχείο, όμως αυτή η αλληλεπίδραση προκύπτει ως μία αναγκαία συνάντηση και όχι ως μία βεβιασμένη κίνηση, η οποία θα συνέβαινε υπέρ των εντυπώσεων και σε βάρος της βιολογίας του ίδιου του κειμένου.

Η εικόνα, ωστόσο, με την αύρα της, φέρει μια ταυτότητα. Αυτή η ταυτότητα δεν θα μπορούσε να μη θυμίζει κάτι από τις Φυσικές Ιστορίες του συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη. Ο απόηχος εκείνης της απλότητας έρχεται να ανταμώσει τώρα τη Λάσπη, όπου στο σύνολό του, το απλό, λιτό και αισθητικά άρτιο σκηνικό, είναι εξίσου λειτουργικό. Διότι, στα πλαίσια της λειτουργικότητας και της αισθαντικότητας, το σκηνικό δεν προδίδει την προσοχή μας από το κείμενο και δεν υπερτερεί φαντασμαγορικά των ανατροπών του θεατρικού έργου.

Ο Roland Barthes[1] στο Εικόνα-Μουσική-Κείμενο διακρίνει τρία επίπεδα: της επικοινωνίας, της σημασίας και της σημαινικότητας. Η ανάγνωση του τελευταίου, όπως και ο ίδιος επισημαίνει, είναι η πιο ριψοκίνδυνη. Στο θέατρο, ωστόσο, η συμφιλίωση του ανθρώπου με τη γλώσσα καθιστά ριψοκίνδυνα και τα τρία επίπεδα, καθώς δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως δεδομένα. Και προχωρώ στις σελίδες του βιβλίου του Barthes για να αντιγράψω το εξής σημαντικό: ‘‘Ακούγοντας, δεν αντιλαμβάνεσαι απλώς μια γλώσσα, τη δομείς επίσης’’[2]. Πράγματι, η μετα-γλωσσική ζωή του κειμένου, που εκτυλίσσεται μόλις ο συγγραφέας σηκώνει τα χέρια του από τα πλήκτρα, -κάποτε θα φορούσε το καπάκι στο στυλό του- τείνει να είναι και διαγλωσσική εφόσον κάθε θεατής με μοναδική μνήμη, φαντασία και εσωτερικότητα, αποκωδικοποιεί το έργο και εντάσσει τις επιλογές που αφαιρεί από το σύνολό του στις δικές του ήδη. Με αυτόν τον τρόπο ο θεατής βλέπει το συγγραφέα, ενεργοποιείται και μορφοποιεί αυτήν την ενεργειακή λογική.

Η Λάσπη είναι από τα θεατρικά έργα που αφήνει στο θεατή την επιλογή του τέλους. Ίσως στο τέλος του έργου η τελευταία σκηνή να εμπεριέχεται, ίσως πάλι να είναι ένα κακό όνειρο, ένας εφιάλτης κατά τον οποίο το πρόσωπο της Μαρίας Καλλιμάνη σαν να βλέπει από το φινιστρίνι του πλοίου τη θάλασσα, ή σαν να ζωντανεύει από ένα νόμισμα ατενίζει το αύριο γνωρίζοντας ότι όλα έχουν βυθιστεί, καμία ανάμνηση δεν χρηματίζεται, μόνο χρωματίζεται από τις αισθήσεις μας. Και εδώ έγκειται η σχέση ψυχανάλυσης και θεατρικής γραφής.

Κατά συνέπεια, μου άρεσαν πολύ η σκηνοθεσία της Λίλλυ Μελεμέ, τα σκηνικά της Ελένης Μανωλοπούλου, - έχει κάνει και τα κουστούμια- αλλά και η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου. Εκεί όπου η Μαρία Καλλιμάνη κοιτάζει τις φωτογραφίες στο πάτωμα, η μουσική είναι τόσο ήρεμη, σαν να επιδιώκει την επιστροφή στη φωτεινή παιδικότητα, όταν όλα έδειχναν ξεκάθαρα. Επίσης, οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Τέλος, και οι τρεις ηθοποιοί , Μαρία Καλλιμάνη, Πηνελόπη Μαρκοπούλου –η αφίσα πριν κολληθεί, έπιασε και (δικτυακό) τόπο, Πηνελόπη, - και ο Δημήτρης Ξανθόπουλος δένουν μεταξύ τους και ενσαρκώνοντας τους χαρακτήρες του έργου, μας βοηθούν να εκτοπιστούμε για δύο περίπου ώρες, από τα στενά ενίοτε σπασμένα πεζοδρόμια της οδού Κεφαλληνίας στην Κυψέλη. Ιδίως ο ρόλος της Μ. Καλλιμάνη είχε βαθμό δυσκολίας, καθώς θα μπορούσε η ίδια φωνάζοντας να δείξει ψεύτικη ή υστερική, τον ερμήνευσε όμως εξαιρετικά.

Η Λάσπη είναι μια παράσταση, το όνομα της οποίας θα ανέλυα ως Λίγη Ακόμη ΣΠίθα Ηρεμίας: Λάσπη
Βέβαια, ναι, αυτή είναι μία ποιητική σύλληψη, καθαρά υποκειμενική, αλλά φοβάμαι τους ανθρώπους που δηλώνουν ότι μιλούν αντικειμενικά…

Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας
Κεφαλληνίας 16, τηλ. 210 – 88 38 727

( η Κεφαλληνίας είναι κάθετη στην Πατησίων, εκεί που είναι τα ZARA, τρόλεϊ από κέντρο Πανεπιστημίου: 3,13,5,11 και λεωφορείο 608, θα υπάρχουν κι άλλα, αυτά ξέρω στα σίγουρα)



Σημειώσεις:
[1] Βλ. Roland Barthes: Εικόνα-Μουσική-Κείμενο εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1997, σ. 63
[2] Ό. π. σ. 114