Στη θεατρική κύηση του «Σουέλ» από το Θέατρο Τέχνης

Η παράσταση «Σουέλ», με την Ελένη Καστάνη και τον Ηλία Αδάμ μαζί της, στο Θέατρο Τέχνης, τελειώνει και, όπως οι πόρτες ανοίγουν, μια κυρία της πρώτης σειράς λέει με αυστηρό τόνο και κάπως θυμωμένα στην κοπέλα του θεάτρου: «Αν και καλή η παράσταση, αυτό δεν είναι το Σουέλ». Και φεύγει. 

Δεκτό. Έστω ότι είναι έτσι. Ότι αυτό δεν είναι το Σουέλ, δηλαδή το ομώνυμο μυθιστόρημα της Ιωάννας Καρυστιάνη. Τότε, η παράσταση δεν είναι παρά το «κύμα» του πρώτου Σουέλ, όπου το «κύμα» - βλ. Ερμηνευτικό Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη για το Σχολείο & το Γραφείο, του Κέντρου Λεξικολογίας- αντλεί τις καταβολές του στο «κυώ» και στην πράξη της κύησης. 

Πού είναι, λοιπόν, η παρατυπία; Και βέβαια πρόκειται για μια νέα προσέγγιση, και άρα θεατρική «κύηση», του κειμένου. Και τούτο διότι, η σκηνοθεσία του, από τον Χρήστο Παληγιαννόπουλο, εστιάζει στην αποκρυστάλλωση του ψυχισμού αυτής της γυναίκας –Λίτσας Τσίχλη-, η οποία εργάστηκε ως κομμώτρια στην Ελευσίνα, ενώ αγάπησε έντονα και με όλες τις σιωπές έναν ναυτικό· τον Δημήτρη Αυγουστή που σημάδεψε τη ζωή της. Ακόμη και τυφλός, κατ’ αναλογία με τον «κουφό μουσουργό»-Μπετόβεν- στη μουσική, ο ναυτικός Αυγουστής ήταν το παν γι’ αυτήν στη ζωή. 

Η θεατρική δράση, πυρήνας της οποίας είναι η αφήγηση, πλαισιωμένη με ασπρόμαυρες λεζάντες να διατυπώνουν τη γυναικεία αγωνία μέσα από μια άλλη κόντρα αισθητική -βωβού κινηματογράφου-, εκτυλίσσεται μέσα σε ένα αστικό διαμέρισμα πολλών αποχρώσεων, με τα λουλούδια του και τα έπιπλα εποχής που μας μεταφέρουν την ατμόσφαιρά της αλλά και συνάδουν με την ιδιοσυγκρασία της γυναίκας που αλλάζει τα εμπριμέ της και με νοσταλγία και πόνο μιλά τη ζωή που έζησε, σε σχέση με τον νυν απόντα έρωτα, στο γιο του. 

Αυτός ο γιος, ωστόσο, ο σιωπηλός και διαθέσιμος να ακούει, είναι το παιδί που η Λίτσα θα ήθελε να έχει με τον Αυγουστή, αν η σχέση τους ήταν νόμιμη και δεν επρόκειτο για παράνομο δεσμό. Και κειμενικά, αυτός ο άλλος, ως μη ξένος αλλά οικείος διά του μεσολαβητικού ρόλου, ανάμεσα στο κρυφό ζευγάρι, είναι το κίνητρο, για να συγκεκριμενοποιηθούν αντικείμενα-σύμβολα διακριτής πολυτέλειας, όπως είναι το στυλό Πάρκερ, καθώς και για να ξεδιπλωθεί ο χαρακτήρας μιας γυναίκας που υπήρξε ερωτευμένη αλλά και πολίτης, με άποψη για τα κοινά και τα πράγματα, πατώντας στα πόδια της και επιλέγοντας να ζήσει σε αρμονία με τα θέλω και την ψυχή της. 

Φαίνεται ότι ο μονόλογος του «Σουέλ» αγαπήθηκε από την Ελένη Καστάνη. Είναι ο χρόνος, το Σουέλ –βουβό κύμα ή φουσκοθαλασσιά- που μόνο το θέατρο έχει τον τρόπο να εμφανίζει και να παρουσιάζει, υποβλητικά και διαπεραστικά συγχρόνως. Όταν η καθημερινή ζωή τοποθετεί τους ανθρώπους σε κύβους μειωτικών ρόλων και σε στερεότυπα, ότι η κομμώτρια είναι η εύκολη και χωρίς πολιτική άποψη, ιδού ο λόγος της Καρυστιάνη να σπάσει το φραγμό του κοινωνικού γενόσημου, ώστε να αποκαθάρει τα πρόσωπα από τα πράγματα. 

Εν τέλει, το «Σουέλ» είναι αυθύπαρκτο στο Θέατρο Τέχνης. Και ας μην είναι στο απόλυτο το Σουέλ της Καρυστιάνη. Η θεατρική ελλειπτικότητα και προσαρμογή, το χάπι εντ του μυθιστορήματος να παραμεριστεί, υποστηρίζουν την πρώτη δημιουργία, την πρώτη κειμενική γραφή, ώστε ούτε να καταργείται ούτε να αντικαθίσταται. Είναι η αρχή της διακριτής ισοδυναμίας που ενώνει τη γραφή με τη σκηνή. Καθώς, η Λίτσα Τσίχλη είναι η γυναίκα που έχει περάσει τη νιότη της αλλά έχει ανάγκη από το βλέμμα και την προσοχή του άλλου. Όπως πολλές γυναίκες που θυμούνται τα νιάτα τους. 

Δεν καταλαβαίνω, όμως, γιατί μία κυρία της πρώτης σειράς μετατοπίζεται εν ώρα της παράστασης και ξαναγυρίζει, μία άλλη-και ‘‘συνάδελφος’’ μάλιστα, ηθοποιός, κατά δήλωσή της- έρχεται καθυστερημένη αφότου η παράσταση έχει αρχίσει, και μια τρίτη- η φράση της οποίας έδωσε το έναυσμα για την αρχή του κειμένου- περιμένει ότι το θέατρο είναι τζουκ-μποξ ή μηχάνημα όπου βάζεις το κέρμα και περιμένεις να πιάσεις το αρκουδάκι. Ιδού το παράδοξο: φτάνεις στο θέατρο για να σε εμπνεύσει ο άνθρωπος επί σκηνής και οι συμπεριφορές μερικών συγκείμενων σε κολάζουν. Και η αρνητική έμπνευση, βέβαια, είναι δόκιμη· είναι έμπνευση. 

ΣΟΥΕΛ
Καρυστιάνη Ιωάννα 2012-2013
ΦΡΥΝΙΧΟΥ 14, Πλάκα 
Σύγχρονο Ρεπερτόριο
Σκηνοθεσία : Παληγιαννόπουλος Χρήστος
Σκηνικά : Ζαμάνης Κωνσταντίνος
Κοστούμια : Ζαμάνης Κωνσταντίνος
Μουσική : Ρεμπούτσικα Ευανθία
Φωτισμοί : Βλασσόπουλος Νίκος
Διανομή: 

Με την Ελένη Καστάνη 
Συμμετέχει ο Ηλίας Αδάμ 
από Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2013

ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ Δευτέρα & Τρίτη, ώρα 21.15