Στο Μεγάλο Ύπνο (The Big Sleep) του Howard Hawks, το νουάρ σκηνικό της δράσης και της απόπειρας διαφυγής του καλού, μοναχικού ήρωα-αγωνιστή (Φίλιπ Μάρλοου) από τη σπείρα των πολλών κακών, διεγείρει την αγωνία των θεατών, από την αρχή μέχρι το τέλος, αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Η υπόθεση της ταινίας βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ρέυμοντ Τσάντλερ (Raymond Chandler), το οποίο ξεκίνησε να γράφεται την άνοιξη του 1938, και ολοκληρώθηκε μέσα σε 3 μήνες. Ο ίδιος ο Τσάντλερ, μιλώντας ειρωνικά, για μια πράξη κανιβαλοποίησης, έγραψε την πλοκή του Μεγάλου Ύπνου, στηριζόμενος στα δύο παλιότερα διηγήματα, "Killer in the Rain" και "The Curtain", ενώ, στο νέο κείμενο, ενσωμάτωσε και μικρά αποσπάσματα από το "Finger Man." Συνοπτικά, η υπόθεση: Ο Μάρλοου, προσλαμβάνεται από τον στρατηγό Στέρνγουντ για να διαλευκάνει την υπόθεση εκβιασμού της κόρης του Κάρμεν (Μάρθα Βίκερς). Στην αναζήτηση της αλήθειας, ο Μάρλοου έρχεται αντιμέτωπος με τη διαφθορά και την παρακμή της τάξης των αργόσχολων πλούσιων του Λ.Α., προσπαθώντας να ξεδιαλύνει ένα φαύλο κύκλο δολοφονιών, δωροδοκιών, εξαφανίσεων. Έτσι, θα γνωρίσει την Βίβιαν Στέρνγουντ (Λωρήν Μπακώλ), τη μεγάλη αδελφή της Κάρμεν - το δεύτερο και σημαδιακό πρόσωπο της οικογένειας, όπως φαίνεται- και, τότε, αρχίζουν όλα.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το μυθιστόρημα, που εκδόθηκε το 1939, κινείται στο βασικό άξονα του διατυπωμένου ως ‘‘bildungsroman’’ (όπου ‘‘bildungs’’ σημαίνει ‘‘σχηματισμός’’ και ‘‘roman’’ ‘‘μυθιστόρημα’’), καθώς προβάλλουν ο τύπος της δραστήριας, έξυπνης και μοιραίας γυναίκας- μοιραία ακριβώς επειδή είναι έξυπνη- και ο τύπος του μάχιμου, άξιου και με αρχές άντρα. Ο δυναμικός συνδυασμός αυτών των δύο, - Lauren Bacall (Βίβιαν) και Humphrey Bogart ( Φίλιπ Μάρλοου) που δεν μπορεί παρά να εξελιχτεί σε έναν φλογερό έρωτα, ως αντιπαράθεση πάθους-αυτοσυγκράτησης, συντελεί στην άρτια εκδίπλωση των χαρακτήρων, και στο αποτέλεσμα μιας μεστής πλοκής, στο πλαίσιο της οποίας οι αξίες φέρονται ως δυνάμεις και μάχονται μεταξύ τους: η αλήθεια το ψεύδος, η αγωνιστικότητα τη μαλθακότητα, το θάρρος την πανουργία. Πλοκή ίσον συμπλοκή. Ώστε, το σημαντικό δεν είναι να μάθουμε ποιος φονεύει και για ποιο λόγο, αλλά να περιπλανηθούμε μέσα στο φρενήρη ρυθμό της ταινίας, και να μας συνεπάρουν οι πλάνες των προσώπων ή οι προσπάθειές τους να πλανέψουν, τελικά, ο ένας τον άλλον. Εκεί έγκειται το νόημα: στη διάρκεια, στο φ-άσμα της στιγμής.
Το μυθιστόρημα του Τσάντλερ εκδόθηκε για πρώτη φορά, σε 5000 αντίτυπα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στις 6 Φεβρουαρίου 1939, από τον Alfred A. Knopf. Από τότε, ο κινηματογράφος δεν άργησε να το ανακαλύψει. Ήταν επόμενο, το 1946, να εικονοποιηθεί στις μεγάλες οθόνες, σε σκηνοθεσία του Howard Hawks, με αποτέλεσμα η εκφερόμενη ψυχολογία των ηρώων, ιδίως του κεντρομόλου ζεύγους Βίβιαν-Φίλιπ, να επιδράσει στην ψυχολογία των θεατών, και να ταυτιστούν μαζί τους. Ταύτιση ίσον μάθηση.
Είναι, λοιπόν, και αυτό. Πότε, όμως, εντοπίζεται το νουάρ; Σύμφωνα με τους ειδικούς, η περίοδος του κλασικού νουάρ είναι από το 1941 έως το 1958: με αρχή την ταινία The Maltese Falcon του John Huston και τέλος την ταινία Touch of Evil του Orson Welles. Δεν είναι τυχαίο ότι, στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, εμπίπτουν ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος και η μεταπολεμική περίοδος. Μάλιστα, η ταινία The Big Sleep ολοκληρώθηκε το 1945 αλλά έμεινε στα κουτιά για έναν ολόκληρο χρόνο, καθώς η Warner έδωσε προτεραιότητα στα πολεμικά έργα, λόγω της λήξης του πολέμου.
Εάν ψυχογραφήσουμε τους ήρωες, με αξιολογήσιμο κριτήριο τη γλώσσα, τον διάλογο ατάκας και επί τόπου, που μας αποκαλύπτεται από τα πρώτα λεπτά του Μεγάλου Ύπνου, τότε θα δούμε ότι ήταν αναγκαίο, για την τότε εποχή, να εγγραφεί στη μνήμη των θεατών η ιδέα ότι ο άνθρωπος οφείλει να αναζητά την αλήθεια και να δίνει μάχες γι’ αυτήν. Μετά το πολιτικό κόστος του πολέμου, έπρεπε να δοθεί βαρύτητα σε ένα άλλο, ηθικοπλαστικό μοτίβο, το οποίο θα μπορούσε να καταστεί παγκόσμιο και θα μεταδιδόταν πετυχημένα διά της διαμεσολάβησης.
Υπό αυτό το πρίσμα, δεν είναι, τυχαία η παρουσία του ηλικιωμένου στρατηγού Sternwood, πατέρα της Βίβιαν και της Κάρμεν, από τα πρώτα πλάνα της ταινίας. Διότι, ο Sternwood λέει χαρακτηριστικά: ‘‘Ωραία είναι να απολαμβάνεις τα ελαττώματά σου, διά αντιπροσώπου’’… Αυτή η φράση – που θυμίζει και το μανιώδες ελάττωμα του ίδιου του Τσάντλερ για το ποτό- δεν μπορεί παρά να μυρίσει διαμεσολάβηση, ότι δηλαδή, ο νέος και άξιος Μπόγκαρτ, που πίνει, είναι σαν εκείνον, τον παλιό, έμπειρο στρατηγό, και άρα ικανός για να του ανατεθεί μια αποστολή και να αποδειχτεί όπως εκείνος. Ο Μπόγκαρτ, με το να δει τον στρατηγό ως σύμβολο-πρότυπο, έμμεσα, διεκδικεί τη θέση του, δηλαδή επιδιώκει να έχει την εξουσία επάνω στην κόρη του Βίβιαν.
Οι διάλογοι της ταινίας είναι απίστευτοι, αν και δεν αρμόζει τέτοιος χαρακτηρισμός… Εννοώντας, όμως, ότι οι λέξεις ευνοούν την παράταση του παιχνιδιού για οφειλή εμπιστοσύνης, είναι όντως έτσι. Ένα μικρό παράδειγμα: (42') – (στον Μπόγκαρτ) θα ‘λεγα να καλέσω την αστυνομία – (Μπόγκαρτ) Θα έχουμε και νόμο.
Σε αυτό το σημείο, ο διάλογος προσομοιάζει σε μια ανοιχτή πρόσκληση για ποτό, όπου η αστυνομία είναι το ουίσκι, αλλά ευτυχώς, υπάρχει και ο νόμος, δηλαδή, ο πάγος…
Είναι και πολλά άλλα. Δεν είναι μόνο αυτό.
Δείτε την ταινία από τις 10/9/09 στους κινηματογράφους.
The Big Sleep
Η.Π.Α - 1946 - 114΄- Ασπρόμαυρο
Βασισμένο στο ομώνυμο θρυλικό έργο του Ρέυμοντ Τσάντλερ
Σενάριο: Ουίλιαμ Φώκνερ (Βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας)
Μουσική: Μαξ Στάινερ (3 βραβεία ¨Οσκαρ)
Σκηνοθεσία: Howard Hawks
Σενάριο: William Faulkner, Leigh Brackett, Jules Furthman
Παραγωγός: Jack Warner
Φωτογραφία: Sid Hickox
Μοντάζ: Christian Nyby
Κοστούμια: Max Parker
Με τους: Humphrey Bogart (Φίλιπ Μάρλοου), Lauren Bacall (Βίβιαν Στέρνγουντ) , Martha Vickers (Κάρμεν Στέρνγουντ),
John Ridgely, Peggy Knudsen, Elisha Cook Jr.
Από τις 10/9 στους κινηματογράφους
Διανομή: New Star
Posts
No comments:
Post a Comment