«Μ» όπως Mörder: του Fritz Lang

Φήμες της δεκαετίας του 1930 θέλουν τον Fritz Lang, από όλες τις ταινίες του, να ξεχωρίζει το «Μ». Πιθανόν, επειδή ήταν η πρώτη ομιλούσα ταινία του και με αληθινά κακοποιά στοιχεία κομπάρσους στη σκηνή του λαϊκού δικαστηρίου. Πιθανότερο, όμως, επειδή είναι ο ίδιος ο σκηνοθέτης που σφυρίζει, στη θέση του πρωταγωνιστή του, Πέτερ Λόρε. Διότι, ο Λόρε υποδύεται άριστα μεν το δολοφόνο παιδιών, Φραντς Μπέκερ, στο Βερολίνο του 1931, αλλά δεν είναι καπάτσος στο σφύριγμα. Στην εξέλιξη της σπονδυλωτής δράσης, η στιγμή του σφυρίγματος, -ο σκοπός του οποίου βασίζεται στη σουίτα νο.1 από το «Πέερ Γκυντ» του Έντβαρντ Γκριγκ- είναι αναγνωριστική του εγκλήματος, προοικονομώντας τη συνέχεια. Παρόλο που τα πραγματικά στοιχεία της υπόθεσης του Πέτερ Κούρτεν, δολοφόνου κατά συρροή από το Ντίσελντορφ, επηρέασαν τον Λανγκ, στην αρχική σύλληψη της δομής του έργου, στην πορεία των γυρισμάτων-μέσα σε έξι μόνο εβδομάδες- ο πραγματικός χαρακτήρας ήταν επόμενο να εμπλουτιστεί. Ώστε, μέσα από τη ζύμωση, αστυνομικών δεδομένων και σκηνοθετικών υπονοιών, γεννιέται ο μυθοπλαστικός χαρακτήρας του Φ. Μπέκερ. «Μ» όπως Mörder, λοιπόν, καθώς και στα γερμανικά το Μ είναι το αρχικό του ονόματος «δολοφόνος». Αν και για αρχικό τίτλο, ένα δημοσίευμα της εποχής είχε καταγράψει τον μακροσκελή «Ένας δολοφόνος ανάμεσά μας», αυτό ποτέ δεν έγινε πράξη. Λίγο προτού ο κίνδυνος από τα εμβλήματα των Ναζί στο πέτο δεν θα έμενε μόνο στα χαρτιά, -καθώς το ’34 επίσημα πια οι Ναζί αναλαμβάνουν την εξουσία-, θα ήταν παράτολμο να επιλεχθεί ο συγκεκριμένος τίτλος, για ένα σενάριο της τότε συζύγου του Λανγκ, Τέα Φον Χάρμπου, η οποία παρεμπιπτόντως ήταν και η σεναριογράφος του θρυλικού «Μετρόπολις». Βέβαια, η σύζυγος ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα: από τη μια έγραφε μερικά από τα πιο σημαντικά σενάρια του Λανγκ, από την άλλη ασπάστηκε αργότερα το ναζισμό. Παρόλα αυτά, η ταινία υπέστη την απαγόρευση του 1934, η οποία διήρκεσε αρκετά, έως το 1966, ενώ υπολείπονταν άλλα δέκα χρόνια ζωής για τον Λανγκ. Μέχρι σήμερα, το «Μ» έχει χαρακτηριστεί ως η πιο σημαντική γερμανική ταινία όλων των εποχών, από την Ένωση Γερμανικών Ταινιοθηκών. Ο αντίκτυπος, της παρανομίας του ενός, στις ζωές των πολλών, γίνεται πόλος έλξης για το σκηνοθέτη, προκειμένου να θίξει τα αίτια της παραβατικότητας. «Το κακό μέσα μου» -βάζει τον Λόρε να προφέρει- «με κάνει και σκοτώνω». Χωρίς ψυχοσυναισθηματικές προσθήκες, λιτά και καθαρά, εκτυλίσσεται μια υπόθεση που αφορά όλη την βερολινέζικη κοινωνία. Τότε, στην πιο κρίσιμη στιγμή, οι πλανόδιοι ζητιάνοι αναδεικνύονται σε πράκτορες πληροφόρησης. Όλοι επομένως είναι σημαντικοί και συσπειρώνονται εν όψει της σύλληψης του δολοφόνου. Κι επειδή ο ήχος ζει πέραν της εικόνας, ως έμμεσο σχόλιο για την ίδια τη σημασία της απήχησης στην αθέατη ψυχή, ένας τυφλός πραματευτής μπαλονιών αναγνωρίζει την αλήθεια και τον απελπισμένο δολοφόνο που πίνει δυο τα κονιάκ, κι αγοράζει παγωτά φιλίας και εμπιστοσύνης σε κοριτσάκια. Τον τελευταίο λόγο στη σύλληψη, όμως, έχουν οι συμμορίτες. Αυτοί ξέρουν, αυτοί χαίρουν καπατσοσύνης. Αλήθεια ή ψέμα, ότι οι αρχές γράπωσαν 24 από αυτούς τους κακοποιούς-κομπάρσους για τα σίδερα, -τουλάχιστον αυτό ισχυρίζεται ο βιογράφος του Λανγκ, Πωλ Τζένσεν-, ίσως έτσι εξηγείται, γιατί τα γυρίσματα κράτησαν μόνο έξι εβδομάδες: λίγο ακόμα και θα έπαιρνε πόδι όλο το καστ!

Θρίλερ, Γερμανία, 1931, 105’, Α/Μ
Σκηνοθεσία: FRITZ LANG
Σενάριο: THEA VON HARBOU, FRITZ LANG
Παραγωγή: SEYMOUR NEBENZAL
Διεύθυνση φωτογραφίας: FRITZ ARNO WAGNER
Πρωταγωνιστούν: PETER LORRE, ELLEN WIDMANN, INGE LANDGUT, OTTO WERNICKE, THEODOR LOOS, GUSTAF GRUNDGENS

"Μ, Ο ΔΡΑΚΟΣ ΤΟΥ ΝΤΙΣΕΛΝΤΟΡΦ"
στον κινηματογράφο ΖΕΦΥΡΟ (Τρώων 26, 210-3462677)
ώρες προβολών: 21:00 - 23:00