Έτσι ξαφνικά και με όλη την πληθώρα της εποπτείας

Ένα ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ αρχίζει έτσι: «η πιο ωραία θάλασσα, αυτή που ακόμα δεν ταξιδέψαμε». Ο αιφνίδιος θάνατος του Θόδωρου Αγγελόπουλου, χθες αργά, ενώ τα γυρίσματα για την «Άλλη θάλασσα» ήταν σε εξέλιξη, μου δίνει την ίδια αίσθηση απώλειας και προσδοκίας συγχρόνως: απώλεια, επειδή το αιφνίδιο πάντα θλίβει πιο έντονα, -πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την απώλεια ενός μεγάλου δημιουργού και σκηνοθέτη-, και προσδοκία επειδή οι κινηματογραφικές στιγμές είναι ακόμη εδώ. Στη μνήμη, στη σκέψη, στην εξέλιξή μας. Το βλέμμα του Οδυσσέα, ο Θίασος, η Αναπαράσταση. Αυτές και όλες οι άλλες ταινίες του έχουν κινηθεί σε έναν θυμικό τόνο, διά του οποίου εγείρονται ερωτήματα: κοινωνικά, υπαρξιακά, σκεπτικά. Όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έχει δηλώσει, «στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτα καινούριο. Απλώς όλοι μας αναθεωρούμε και επαναπροσεγγίζουμε ιδέες με τις οποίες πρώτοι καταπιάστηκαν οι αρχαίοι». Εξ αφορμής αυτής της αναθεώρησης και επαναπροσέγγισης των ιδεών, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, μέσα από τις ταινίες του, θα δίνει πάντα το κίνητρο ή το ερέθισμα για σκέψη, αίσθηση, ταξίδι. Πράγματι, η Άλλη Θάλασσα σημαίνει πολλά, από το ανολοκλήρωτο έως το άπειρο. Και το γεγονός ότι, κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Θόδωρος Αγγελόπουλος έχασε τη μάχη με το θάνατο, αφού παρασύρθηκε από μηχανή ειδικού φρουρού, έρχεται να επιβεβαιώσει τον αγωνιστικό-πολιτικό τρόπο με τον οποίο έζησε και δημιούργησε, ούτως ώστε, μέχρι σήμερα, να έχει αναπτυχθεί ένας διάλογος γύρω από το όνομά του, την επιρροή και τη σημασία του έργου του. Άλλωστε, είναι προφανές ότι ένας θάνατος, που υπεκφεύγει του φυσικού αιτίου, αφορά όλους, και, ως εκ τούτου, υπάγεται σε μια συμβολική ερμηνεία. Στο πλαίσιο αυτού του ρεαλιστικού συμβολισμού, οπότε, ο Αγγελόπουλος έφυγε εν ώρα αιχμής, δημιουργίας, οξύνοιας. Ακριβώς όπως έζησε. Απασχολημένος και ελεύθερος. Κρίμα όμως που έφυγε νωρίς.