Το πένθος ως εγγραφή και η ανάγνωση της γυναικείας ταυτότητας
Η υπόθεση της παράστασης Ελένη ή ο Κανένας βασίζεται στη ζωή της Σπετσιώτισσας Ελένης Μπούκουρα, η οποία γεννήθηκε τη χρονιά της επανάστασης του 1821 και υπήρξε η πρώτη σπουδασμένη Ελληνίδα ζωγράφος. Είναι η ιστορία της Ελληνίδας που πίστεψε στον ουρανό, όπου τοποθέτησε τον εαυτό της. Ντύθηκε άντρας με σκοπό να σπουδάσει ζωγραφική στην Ιταλία. Εκεί, ο έρωτας εμφανίστηκε στο πρόσωπο του ζωγράφου και επαναστάτη Φραντζέσκο Σαβέριο Αλταμούρα, τον οποίο παντρεύτηκε. Όμως, η επιστροφή στην Αθήνα, τη νεοσύστατη πρωτεύουσα της Ελλάδας, εγκυμονεί δυσάρεστα γεγονότα, το θάνατο των νεαρών παιδιών της, της κόρης της Σοφίας και του περίφημου ζωγράφου Ιωάννη Αλταμούρα. Παράλληλα, η εξαφάνιση του τρίτου της παιδιού υπήρξε καθοριστική για τον έγκλειστο και μυστηριώδη βίο της, στις Σπέτσες, έως το θάνατό της, το 1900.
Η μεταφορά του μυθιστορήματος της Ρέας Γαλανάκη «Ελένη ή ο κανένας», στο θέατρο ΑΝΕΣΙΣ, στηρίζεται στη διεργασία ανάμεσα στον θεατρικό και στο λογοτεχνικό λόγο. Διότι, η θεατρική παράσταση, ο τίτλος της οποίας εκφράζει ένα διαζευκτικό ορισμό, άρα βασίζεται σε μια ρητορική εκφορά του μη-όλου, «μιλά» μια αλήθεια που αναζητείται, στον κοινό άξονα της συνύπαρξης των δύο κόσμων: Θεάτρου και Λογοτεχνίας. Υπό αυτήν την έννοια, η αλήθεια εδώ δεν είναι παρά επιφυλακτική· έγκειται στην αιχμή του «κειμένου», -είτε του μυθιστορήματος είτε της παράστασης-. Κατά συνέπεια, η αλήθεια εμφωλεύει στην ερμηνεία της διττής φύσης του κειμένου. Το μεταίχμιο, -ως επιτέλεσμα της αιχμής, υπό τον όρο ότι η αιχμή εκλαμβάνεται ως σημαίνον και το μεταίχμιο ως σημαινόμενο-, προσφέρεται στους θεατές στη βάση του επιχειρήματος, ότι το θεμέλιο του λόγου προς τεκμηρίωση είναι αόριστο, αμιγώς ανάλογο του «ομιλούντος όντος». Οι άνθρωποι μιλούν για να ειδοποιούν, για όσα δεν μπορούν να ιδιοποιηθούν. Ούτε η γλώσσα, ακόμη και η μητρική μας, μας κάνει τη χάρη.
Εφόσον, λοιπόν, η μεταφορά του έργου Ελένη ή ο Κανένας επί σκηνής εμψυχώνεται από την ηθοποιό Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου, εξυπακούεται ότι ο ρόλος της δεν είναι από αυτούς, που εκφέρονται με άνεση και μονομερή συμπάθεια. Προσπαθώντας να σεβαστεί τη σχέση της κειμενικής ισοδυναμίας, η σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη κινείται στην ιδέα ότι, η προϋπόθεση του λογοτεχνικού προσδιορίζει την υπόθεση του θεατρικού, στο πλαίσιο του οποίου η δράση αναπτύσσεται και ως μη-δράση, ως μια απόδραση, που αποκαλύπτει την αγωνία της επίδρασης… Ώστε, η διαχείριση του θανάτου και η εγγραφή του πένθους, δεν εγκαθιδρύουν απλώς τη ζωή της ζωγράφου, ως θανατογραφική· εμπράκτως αποκαλύπτεται ότι η «εαυτότητα» είναι μια δύναμη που σχηματίζεται αντιφατικά, υπόψη ζωής και θανάτου συγχρόνως. Ήδη, από τον Ντερριντά έχει καταστεί σαφές ότι, ως πράξη της εαυτότητας, «η ομολογία είναι ένας λόγος που βρίσκεται πέραν της γνώσης, μία πράξη που μεταμορφώνει τη σχέση προς τον άλλον, που μεταμορφώνει εμένα τον ίδιο, και ενίοτε αιφνιδιαστικά» (βλ. http://www.aletheia.gr/text.html). Οπότε, το πένθος, ως εγγραφή, συντελεί στην ανάγνωση της γυναικείας ταυτότητας, τη στιγμή που η ηθοποιός Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου χρησιμοποιεί, για άντρο, τη φωνή της, προκειμένου να μεταφέρει την αίσθηση για το μη-όλο, που είναι η γυναίκα για το Λακάν· ο Λακάν έχει επισημάνει ότι «δεν υπάρχει Η γυναίκα, οριστικό άρθρο που δηλώνει το καθολικό» -(βλ. Ζακ Λακάν, Σεμινάριο Εικοστό, ακόμη, δίγλωσση έκδοση, μτφρ. Βλάση Σκολίδη, εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 2011, σ. 175)-.
Το καταληκτικό συμπέρασμα είναι ότι η πολύπαθη ιστορία της Ελένης θα μπορούσε συμβολικά να παραλληλιστεί με την πολύπαθη ιστορία της Ελλάδας, ιδίως αν κάνουμε την αντιστοιχία με Το μύθο της Ελένης του Jean-Louis Backès, -(βλ. Ο μύθος της Ελένης, μτφρ. Μαίρης Γιόση, έκδοση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών σε συνεργασία με το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1993)-, ο οποίος έχει ανατρέξει στο μύθο της ωραίας Ελένης και της σημασίας του για την ίδια την ελληνικότητα.
Εν κατακλείδι, το γεγονός ότι μια θεατρική αίθουσα γεμίζει από θεατές, που επιθυμούν να δουν ένα θεατρικό αφήγημα, είναι επιτυχία. Όμως, είναι και σημάδι ότι, ιδίως στην εποχή μας, έχουμε ανάγκη από τη μυθοπλασία και τη μυθοποιία. Και τούτο διότι, η δουλειά πάνω στον εαυτό μας υπαινίσσεται την παράδοση και την επίκληση στο παρελθόν, με απώτερο σκοπό το μεταίχμιο λογοτεχνίας και θεάτρου να είναι δέλεαρ για τη σκέψη. Ώστε, αναγκαία και αναπόφευκτα, το ενδιαφέρον των θεατών θα περιστρέφεται γύρω από το όνομα και την ιστορικότητα σπουδαίων μορφών, όπως της Ελένης Μπούκουρα-Αλταμούρα.
* Τη θεατρική μεταφορά υπογράφουν οι Αθανασία Γκανά και Θέμης Μουμουλίδης, το σκηνικό και τα κοστούμια η Παναγιώτα Κοκκορού, τη μουσική επιμέλεια η Γεωργία Αλεβιζάκη και τους φωτισμούς ο Νίκος Σωτηρόπουλος.
Παραστάσεις που απομένουν: 24, 25, 26, 31 Μαρτίου, 1, 2, 7, 8, 9, 10, 11 Απριλίου
Ώρες: Σάββατο ώρα 18.15
Κυριακή ώρα 18.15
Δευτέρα ώρα 21.00
Τιμές εισιτηρίων : Πλατεία 14 ευρώ , φοιτητικό 9 ευρώ
Εξώστης 9 ευρώ
ΚΥΡΙΑΚΗ 18.15 Πλατεία 11 ευρώ Εξώστης 9 ευρώ
Άνω των 65 ετών 11 ευρώ
Διάρκεια 65 λεπτά
Πληροφορίες κρατήσεις:
Θέατρο ΑΝΕΣΙΣ Λ. Κηφισίας 14 Αμπελόκηποι [ μετρό Αμπελόκηποι ]
Τηλέφωνο 210 7488881
Posts
No comments:
Post a Comment