Ο αληθινός κύριος Alexander Sokurov (N. 2)

Κάποιες από τις απαντήσεις του κ. Αλεξάντερ Σοκούροφ που έδωσε στο μάστερκλας σε ταυτόχρονη μετάφραση από τα ρώσικα στα ελληνικά του κ. Γρηγόρη Καραντινάκη, τον Δεκέμβριο του 2005, δημοσιεύονται σε δύο συνέχειες λόγω του εκτενούς χαρακτήρα τους. Τρία χρόνια μετά, αν θέταμε προς συζήτηση τα ίδια ζητήματα στον κ. Σοκούροφ, νομίζω θα παρέμενε στις αρχικές του θέσεις. Τελικά, η τέχνη υπό τη νιτσεϊκή προοπτική ότι ''καθαγιάζει το ψεύδος'', εξυμνεί την αλήθεια και την εμμονή στη ζωή.

Διαχρονικών απαντήσεων συνέχεια...

Για τους χαρακτήρες

‘‘Όσο πιο μυστική, σκοτεινή είναι η σχέση με τους ηθοποιούς σας, όσο περισσότερο τα πράγματα εννοούνται και δε λέγονται, περισσότερο χρόνο θα ζήσει το δημιούργημά σας. Ο ηθοποιός πρέπει πάντα για μένα να μην παίζει τα πάντα. Να παίζει λίγο πριν από το τέλος πάντα. Πάντα κάτι να είναι ατέλειωτο. Πάντα να μην ολοκληρώνεται κάτι. Πρέπει ας πούμε στο πλάνο να πει «σ΄αγαπώ» αλλά πώς; Αυτό το κάπως έχει σημασία. Πρέπει να μην αποδομείται τελείως ο μηχανισμός της υποκριτικής. Να υπάρχει πάντα ένα μυστήριο στην υποκριτική. Ο χαρακτήρας δεν πρέπει να αποκωδικοποιείται ολοκληρωτικά. Πρέπει ο χαρακτήρας να κουβαλάει κάποια μυστικά. Κυρίως οι αντρικοί χαρακτήρες, γιατί μόνο αυτό το χαρακτηριστικό έχουν οι άντρες. Ο άντρας στο μοναδικό πράγμα που διαφέρει από μια γυναίκα είναι ότι έχει χαρακτήρα που τον φτιάχνει ή δεν τον φτιάχνει. Πάντα όταν βλέπετε ταινίες και αυτομάτως καταλαβαίνετε τον αντρικό χαρακτήρα, συνήθως χάνεται και το ενδιαφέρον για την ταινία. Οι γυναικείοι χαρακτήρες έχουν από τη φύση τους μυστικά κρυμμένα. Δεν χρειάζεται να ανησυχεί κάποιος. Γιατί να αγγίξεις και να οικειοποιηθείς ένα γυναικείο χαρακτήρα; Θεωρώ ότι ένας άντρας είναι αδύνατο να το κάνει. Όσον αφορά τους αντρικούς χαρακτήρες, χρειάζεται μια υποδομή’’.

Για τις ταινίες και το σκηνοθετικό έργο εν γένει

''Η ταινία είναι σαν ένα δέντρο. Σαν κάτι που μεγαλώνει αργά. Το δέντρο δε μεγαλώνει γρήγορα. Μεγαλώνει αργά γιατί πρέπει να έχει δυνάμεις, να ζήσει πολύ. Στο μέλλον, το δέντρο έχει να αντιμετωπίσει θύελλες, αγριότητες. Πρέπει να έχει δυνατό κορμό και δυνατές ρίζες. Βεβαίως όταν επιλέγω, προσπαθώ η επιλογή μου να έχει κάτι συγκεκριμένο. Να μην είναι τυχαίο αυτό που θα επιλέξω. Και δε συμβαίνει. Σχεδόν όλες μου οι ταινίες, όλα μου τα ντοκυμαντέρ, ενώνονται κάτω από αυτόν τον τίτλο της ελεγείας. Ελεγεία στη ρώσικη ερμηνεία της λέξης είναι αυτό που έχει περάσει και αυτό που θυμάσαι με κάποια θλίψη. Όσον αφορά τις ταινίες μυθοπλασίας που έχω γυρίσει, έχουν να κάνουν με το πώς μπορούμε να κατανοήσουμε το φόβο γενικότερα.

Είμαι από τους σκηνοθέτες που δουλεύουν σε συνθήκες ανελευθερίας και όπου υπάρχουν κάποιοι κανόνες. Πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης που δουλεύει σε συνθήκες απόλυτης ελευθερίας, πρέπει να αισθάνεται μια ανησυχία ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά. Όχι κοινωνικές, πολιτικές συνθήκες, απλώς πρόκειται για την αίσθηση της ανάπαυσης που μπορεί να έχει μέσα του ο σκηνοθέτης ότι όλα πηγαίνουν καλά. Βάζει τον ευατό του μπροστά σε κανόνες. Σε μια σχολή ηθικής. Γιατί, καλλιτεχνικό αποτέλεσμα χωρίς κάποιο συγκεκριμένο κανόνα δεν μπορεί να επιτευχθεί με τίποτα. Προσπαθώντας να κάνω μια εκτίμηση όσον αφορά τον Ευρωπαϊκό Κινηματογράφο, αυτού του τύπου ο κανόνας απουσιάζει. Δε μιλάω γενικά για όλο, σε ένα μεγάλο ποσοστό σκηνοθετών. Διότι, οι σκηνοθέτες βλέπουν γενικά γύρω τους. Σε αυτό που συμβαίνει. Τις περισσότερες φορές επικεντρώνονται σε θέματα που δεν έχουν κανόνα ουσιαστικό και περιεχόμενο. Να σας πω πώς εγώ βάζω έναν κανόνα. Στις ταινίες μου, ας πούμε, δεν πρέπει να υπάρχει η βία και ο φόνος. Δεν πρέπει να υπάρχει κάποιος που προπαγανδίζει μίσος, κακία. Δε μπορεί να φαίνεται στις ταινίες μου μια γυναικεία παρουσία ως ένας απλοϊκός χαρακτήρας.

Στην τέχνη δε μπορεί να έχει θέση μια γυναικεία ύπαρξη επικεντρωμένη μόνο στην εξωτερική της εμφάνιση, στην ομορφιά της. Μεγάλο κομμάτι της κινηματογραφικής τέχνης αρνείται στη γυναίκα να είναι άνθρωπος. Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικείων εμφανίσεων στην οθόνη δεν είναι τίποτε άλλο παρά η προβολή των όμορφων χαρακτηριστικών που μπορεί να διαθέτει. Είναι πάρα πολύ όμορφο να δεις τι ωραία στήθη, πόδια που έχει κλπ. Γιατί δε δείχνουν έτσι και τους άντρες; Συνήθως τα αντρικά πρότυπα είναι με βάθος, είναι δυναμικοί ήρωες...οι γυναίκες είναι κάπως περίεργες. Είναι κάπως εκκεντρικές. Σαν γουρούνια, γουρουνάκια. Υπάρχουν εξαιρέσεις πάντα. Ας πούμε για μένα, η Άννα Μανιάνι. Γιατί στο ρώσικο κινηματογράφο οι κοινωνικοί χαρακτήρες είναι πολύ πιο σημαντικοί, ουσιαστικοί απ’ ότι στον Ευρωπαϊκό. Ας πούμε, όταν καταλαβαίνω ότι στις ταινίες που κάνω, δεν υπάρχουν αυτά που σας προανέφερα, δε μου είναι πιο εύκολο αλλά είμαι πιο ήσυχος μέσα μου. Έχω ξεκαθαρίσει ότι με αυτά δε θα ασχοληθώ αλλά θα καταπιαστώ με κάτι άλλο κυρίαρχο για μένα.''

Links:

http://www.sokurov.spb.ru/island_en/mnp.html