Συνάντησέ την, το βράδυ: της Νατάσας Χατζιδάκι

Κοιτώ την υπογραφή της. Είναι μια καθαρή εικόνα αμεσότητας, διά χειρός Νατάσας Χατζιδάκι. Για έναν αναγνώστη που αναζητά, και οπτικά, την ουσία, αυτή η εικόνα της υπογραφής ενέχει ένα πρόσθετο νόημα, συμβολικό, παράλληλα με το προφανές που αναφέρεται στα αρχικά του ονοματεπωνύμου –νχ-. Στον αντίποδα του προφανούς, ένα χ (χέρι) μπορεί να προδίδει ένα στόμα (νν), αφήνοντας, τότε, να διαφανεί ένα συμβολικό ίχνος, παραπλήσιο του έργου του Μπρους Νάουμαν, Από το χέρι στο στόμα, του 1967, χαρακτηριστικό της εννοιακής τέχνης.

Ακριβώς όπως η συμβολική υπογραφή της, ο τρόπος της γραφής της Νατάσας Χατζιδάκι προδίδει το ενδεχόμενο να συμβεί, δηλαδή, εγκλείει και εγκαλεί την περιπέτεια του λόγου, μέσα στην εννοιακή τέχνη της γλώσσας. Η καταγραφή της ιστορικής και της χρονικής σχέσης, του ανθρώπου με τη γλώσσα, όπως διαφαίνεται μέσα από τη νουβέλα Συνάντησέ την, το βράδυ, δίνει το βασικό μήνυμα, ότι η γλώσσα αποκτά δομή και προσαρμόζεται στην πραγματικότητα παράλληλα. Το ποιητικό με το πολιτικό στοιχείο τέμνονται και εναλλάσσονται, ώστε να προδίδει αμοιβαία, το ένα το άλλο. Τρόπον τινά, μέσα από αυτήν την προδοσία, η οποία μεταφράζεται σε σώρευση διαφορετικών αποφάνσεων, η συγγραφέας και ποιήτρια, Νατάσα Χατζιδάκι, στήνει ένα γαϊτανάκι ειρωνείας, αυτοδιάθεσης και γλωσσικής αναδόμησης. Ο αναγνώστης διεισδύει στο φάσμα εμπειριών της ηρωίδας, η οποία μοιράζει τη ζωή της μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, και, μέσα από την αφηγηματική εφεύρεση-εξέγερση, νιώθει ελεύθερος αλλά και απελευθερωμένος από το βάρος και των δικών του αναμνήσεων, καθ’ ότι οι αναμνήσεις δεν αντιμετωπίζονται, πλέον, ως εγγραφές στη μνήμη, αλλά ως ετεροχρονίες που συνιστούν συνθέσεις εικόνων.

Αντιγράφω, ενδεικτικά, από τη σελίδα 75 του βιβλίου και από την Ανία του Μετανάστου: «Τρέχουμε σ’ ένα μεγάλο ύφασμα, είναι λίγο άνοιξη και λίγο χθες, είμαι ζαλισμένη, τα χόρτα μυρίζουν και ξεβάφουν στον ήλιο. Τρέχουμε σ’ ένα μεγάλο πέτρινο μονοπάτι, ξαφνικά γίνεται τέλος του χειμώνα. Η Γκλέντα θέλει να βρει έναν δρόμο που δεν υπάρχει και με ρωτά συνεχώς, ύστερα τραβάει μία από τις βλεφαρίδες της και μου τη δίνει, επίσης αποκολλά τον δεξιό της μαστό και τον ρίχνει στο δρόμο, κάποιος με μακριά μαλλιά τον πατάει και βγάζει μια κραυγή ΤΡΟΜΟΥ».

Δεν είναι τυχαίο ότι η Νατάσα Χατζιδάκι έζησε στην Αγγλία για πέντε χρόνια και σπούδασε, στο Λονδίνο, Αγγλική λογοτεχνία. Στη νουβέλα, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1979, από τις εκδόσεις Εγνατία, οι επιρροές από τη ζωή της στην αγγλική πρωτεύουσα, όχι μόνο είναι εμφανείς αλλά και συναλλάσσονται με τις επιρροές από την Αθήνα και την Ελλάδα. Ώστε, ο τρόπος της γραφής της, η οποία επιδέχεται πολλές αναγνώσεις, τείνει να είναι επίσης μια πράξη συνένωσης χρόνων, τόπων, και γενικότερα, ρυθμών: ένα κολλάζ ή μια διασπορά, στην εσωτερίκευση της οποίας προβαίνει το πνεύμα, όταν ο άνθρωπος πρόκειται να αναμετρηθεί με την αίσθηση της απώλειας, ανασυγκροτώντας την ταυτότητά του.

Και η φωτογραφική πλαισίωση του εξωφύλλου με το έργο Self-service (1927) του Έντουαρντ Χόππερ (1882-1967) εξεικονίζει την αφασία, την αποξένωση και την απώλεια, έννοιες που η συγγραφέας προσεγγίζει, αγγίζοντας παράλληλα τη γυάλινη ευθραυστότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Νατάσα Χατζιδάκι, Συνάντησέ την, το βράδυ, Εκδόσεις Πλέθρον, Σειρά Μεσόγειος, Αθήνα 2009

Εκδόσεις Πλέθρον
Μασσαλίας 20α, Αθήνα
210-36 45 057
Fax: 210- 36 41 260
Email: plethron@otenet.gr

Μπρους Νάουμαν, Από το χέρι στο στόμα, 1967 (κερί σε ύφασμα)
http://www.flickr.com/photos/22081105@N03/3076946470/