Τζένη Καρέζη Schopenhauer house: Δευτέρες-Τρίτες

Η σκηνή ως κάτοπτρο βούλησης & παράστασης

Η σκηνή του θεάτρου είναι ένας τόπος άμεσης συμφιλίωσης διακριτών χρόνων: του παρελθόντος με το παρόν αλλά και με το μέλλον. Με αυτήν την ανοιχτή, χρονική επιταγή, αγοράζεται ένα σκηνικό αποτέλεσμα φασματικού, θεατρικού χρόνου, απεικονίσιμο μέσα από ένα μωσαϊκό συμμετρίας, στις ψηφίδες του οποίου αποτυπώνονται τα ίχνη της ανθρώπινης ενέργειας. Και η ανθρώπινη ενέργεια ερμηνεύεται μέσα από τη βούληση και την εμπλοκή του ανθρώπου με τα πράγματα, δηλαδή, με τα αντικείμενα. Ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, είναι καταδικασμένος να επιθυμεί. Είναι ένας ‘‘σάκος’’, χωρίς άλλη επιλογή από το να δέχεται τις βολές της βούλησής του. Οπότε, η έννοια της ατομικής βούλησης αντιμετωπίζεται αντιστικτικά, παράλληλα με την οικουμενική βούληση. Ενώ η ατομική βούληση φθείρει και δυναστεύει τον άνθρωπο, η οικουμενική, παγκόσμια βούληση είναι μια έννοια άφθαρτη στους αιώνες, διαχρονική, καθ’ ότι διαστέλλεται στο άπειρο, ώστε να μην έχει συγκεκριμένα όρια ούτε υποκειμένου ούτε αντικειμένου.

Με αφορμή τη δραματοποιημένη διάλεξη «Η Φιλοσοφία στη Σκηνή: Αρθούρος Σοπενχάουερ», που οργανώνει το Megaron Plus σε συνεργασία με τον καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Θεοδόση Πελεγρίνη, και παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα-Τρίτη στο Θέατρο Τζένη Καρέζη, διαπιστώνουμε ότι η τέχνη του θεάτρου μπορεί να προσιδιάζει σε ένα κάτοπτρο θέασης της βούλησης και της παράστασης. Η επαφή με τον κόσμο, η οποία ώθησε τον Ρίτσαρντ Σέννετ προς την τυραννία της οικειότητας, στον Σοπενχάουερ, είχε άλλο αντίκτυπο: τον οδήγησε εναντίον της παράστασης, και εναντίον των αντικειμένων, γι’ αυτό και, εξελικτικά, είδε, μέσα στη μουσική, τη λύτρωση από τα αντικείμενα, μια λύτρωση που δεν συνεπάγεται, όμως, την κατάργηση της βούλησης.

Επηρεασμένος από το βουδισμό και τη μελέτη των ινδουιστικών ιερών κειμένων, ο Σοπενχάουερ, γνωστό βιβλίο του οποίου είναι Ο κόσμος ως βούληση και ως παράσταση, εντόπισε το πεδίο της μελέτης του στην άρρητη ειλικρίνεια της παγκόσμιας θέλησης. Μέσα από τη συγκεκριμένη δραματοποιημένη διάλεξη, τη σκηνοθετική πρόταση της οποίας ανέλαβε ο Μανώλης Σορμαΐνης με βοηθό τον Βαγγέλη Πρωτοπαπαδάκη, η ιδέα, ότι ο κόσμος είναι παράλογος και απρόβλεπτος, αναπαριστάται επί σκηνής. Συνεπώς, μέσα σε ένα τέτοιο παράλογο σύμπαν, όπως και ο καθηγητής Θεοδόσης Πελεγρίνης επισημαίνει, η μόνη σταθερά, η οποία παραμένει, είναι η ‘‘ανάγκη των ανθρώπων να φιλοσοφούν’’.

Το κείμενο είναι αρκετά ενδιαφέρον και η παράσταση σώζεται από τις καλές ερμηνείες. Όμως, από την άλλη πλευρά, ακριβώς επειδή η φιλοσοφική μετάδοση, από τη φύση της, είναι αναστοχαστική, δεν αποφεύγεται ο κίνδυνος να καταλήξει να είναι και διδακτική. Απαιτείται ένα πιο μοντέρνο και φρέσκο μάτι, που θα εντρυφήσει στο κείμενο, ώστε να το αναγάγει σε διακείμενο. Μου έλειψε μια αφαιρετική, σκηνοθετική ματιά, η οποία θα έδινε τη δυνατότητα ανανέωσης των θέσεων του Σοπενχάουερ. Ήταν σαν να ανέβηκα σε ένα μύλο, αλλά σταμάτησε ο άνεμος. Περίμενα το κείμενο να με συνεπάρει, όχι να αποτελέσει μια μετάληψη επαναλαμβανόμενων προτάσεων, σχετικών με την ατομική βούληση. Στις δραματοποιημένες διαλέξεις χρειάζεται να ανεβούμε ένα σκαλοπάτι παραπάνω. Γνωρίζουμε πως γνωρίζουμε. Το ζήτημα είναι να αισθανθούμε αυτό που εγκεφαλικά αφομοιώνουμε, ώστε το θέατρο να προσφέρει το προνόμιο στο άλλο, αντί για την εξομοίωση.

Σκηνοθέτης: Μανώλης Σορμαΐνης
Βοηθός σκηνοθέτη: Βαγγέλης Πρωτοπαπαδάκης
Σκηνικά: Φαίη Βαρβιτσιώτη
Ηθοποιοί: Μανώλης Σορμαΐνης, Πάνος Ξενάκης, Ηλιάνα Παναγιωτούνη, Εύα Αλεξανδρή, Ευαγγελία Χαραλάμπους, Νίκος Σμυρνάκης

Θέατρο Τζένη Καρέζη
Ακαδημίας 3

Τηλέφωνο: 210-3636144

Ημέρες Παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη
Πρώτη Παράσταση: Δευτέρα 19 Οκτωβρίου

Ώρα Έναρξης Παραστάσεων: 21:00
Τιμές: Κανονικό 20 €, Φοιτητικό: 10 €
Διάρκεια: 90 λεπτά

''Η φιλοσοφία καθόλου δε μου έφερε κέρδη, αλλά μ' απάλλαξε από πάρα πολλά έξοδα''…
Αρθούρος Σοπενχάουερ (1788-1860)

http://horapatmos.gr/pLog/index.php?op=ViewArticle&articleId=10&blogId=1
http://en.wikipedia.org/wiki/Arthur_Schopenhauer
http://www.amazon.com/Faith-Fatherless-Psychology-Paul-Vitz/dp/1890626252
http://www.oodegr.com/oode/a8eismos/psyxologia/scopenhauer1.htm

http://books.google.gr/books?id=pvnAL_fReokC&dq=schopenhauer&printsec=frontcover&source=bl&ots=WnfHxbLbc7&sig=-8z9mx98XDytsqEFzLIKY2OhoU0&hl=el&ei=cBngStfJMcSw4QbQ88Uc&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=6&ved=0CCQQ6AEwBQ#v=onepage&q=&f=false