tg Stop Thinking About Names= tg STAN

Σάββατο βράδυ, περασμένες έντεκα. Ολοκληρώνεται η παράσταση Αντιγόνες από τους Φλαμανδούς tg STAN –theatre group Stop Thinking About Names- στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Οι ηθοποιοί Natali Broods (Αντιγόνη), Frank Vercruyssen (Κρέων), Jolente De Keersmaaker (Χορός/Τροφός), Tiago Rodrigues (Αίμων/ Φρουρός) και Tine Embrechts (Ισμήνη/ Αγγελιαφόρος/ Τειρεσίας) δούλεψαν πάνω στα δύο κείμενα, του Κοκτώ και του Ανούιγ αντίστοιχα, για το μύθο της Αντιγόνης.

Ως Αντιγόνη, ρίσκαρα. Και βρήκα εισιτήριο, παρόλο που ήταν δυσοίωνα τα τηλεφωνικά νέα του ταμείου. Πλήρωσα την απουσία κάποιου τελευταία στιγμή, και έτσι βρέθηκα και σε καλή θέση και στο κέντρο. Η παράσταση πραγματοποιήθηκε στα γαλλικά με ελληνικούς υπέρτιτλους. Σύγχρονη ματιά, χαρακτηριστική. Ωστόσο, οι διαφορετικές προσεγγίσεις, σε σχέση με το διατιθέμενο, κάθε φορά, κείμενο, ήταν απαραίτητο να υπάρξουν. Διότι, ενώ το κείμενο του Κοκτώ, το οποίο γράφτηκε το 1922, αφορά σε μια συμπυκνωμένη μορφή του μύθου, το κείμενο του Ανούιγ, το οποίο γράφτηκε το 1944, δίνει μεγαλύτερη ελευθερία στο βασικό ρόλο της Αντιγόνης. Ώστε, οι 5 (πέντε) ηθοποιοί, έχοντας και τη σκηνοθετική επιμέλεια των εαυτών τους, προέκριναν σκόπιμο και απάγγειλαν τον Κοκτώ, με ένα πιο αυστηρό, λιτό ύφος, επάνω σε ένα τραπέζι αρχικά, αλλά αντίστοιχα έπαιξαν τον Ανούιγ, μέσα από την ανάληψη ρόλων. Αυτό, ότι η απαγγελία δημιουργεί πολιτισμό, αντίθετα με τους ρόλους που δεν δημιουργούν πολιτισμό, παρατήρησε πολύ εύστοχα ο φιλόλογος Σωτήρης Κόνδης, στη συζήτηση που ακολούθησε μετά το τέλος της παράστασης, με εναρκτήριο το καλωσόρισμα της Κάτιας Αρφαρά. Στη συζήτηση, έκρινα εξαιρετική τη διερμηνεία της Νόρας Καμπά, όχι μόνο επειδή ανταποκρίθηκε επάξια στο μεσολαβητικό ρόλο, να μεταφέρει τις σκέψεις των ομιλητών, κυρίως του Φρανκ και του Τιάγκο, από τα αγγλικά στα ελληνικά, αλλά επειδή με τη ματιά, τις παύσεις στη φωνή της και τις λέξεις που επέλεξε, να προφέρει εξ’ ονόματος εκείνων, στα ελληνικά, μας βοήθησε, ως ακροατήριο, να συνειδητοποιήσουμε όσα λίγο νωρίτερα είχαμε απλώς καταλάβει ως γνώστες της αγγλικής γλώσσας. Αντίθετα, στο άνοιγμα της συζήτησης, από την Κ. Αρφαρά, δεν διευκρινίστηκε να υποβάλλονται ερωτήματα ή σχόλια, όσων το επιθυμούν, επωνύμως. Χρειάστηκε να ρωτήσω το όνομα, του κυρίου Κόνδη, και να μάθω την ιδιότητά του, στα σκαλιά της Στέγης, και αυτό επειδή ήταν πολύ ουσιαστική η παρατήρησή του. Μου φάνηκε άδικο, για το ακροατήριο, που έφυγε χωρίς να ξέρει το όνομά του. Αρκούσαν μόνο τρεις λέξεις από ανθρώπινο ενδιαφέρον: «το όνομά σας;»…

Στο σύνολό της, η παράσταση Αντιγόνες είχε πραγματικό ενδιαφέρον. Ο Φρανκ, Κρέων, με κέντρισε περισσότερο όλων, σε σημείο να διαπιστώσω αυτό που είπε και ο ίδιος, στη συζήτηση, ότι ενώ η Αντιγόνη είναι τραγική, και ο ρόλος της αφορά στην τραγωδία, ο Κρέων είναι δραματικός, και ο ρόλος του αφορά στο δράμα. Αυτή η διασύνδεση, τραγωδίας και δράματος, είναι ένα βασικό προνόμιο του μύθου του Σοφοκλή, που εκτός από τον Κοκτώ και τον Ανούιγ, ας σημειωθεί ότι ενέπνευσε και τον Νομπελίστα Seamus Heaney, το βιβλίο του οποίου The Burial at Thebes, Sophocles Antigone, editions Faber and Faber, London 2005, πρόσφατα αγόρασα από το αγαπημένο μου βιβλιοπωλείο, στο Killarney της Ιρλανδίας. Αυτό το κείμενο ανέφερα και στο Φρανκ, στο πλαίσιο της περαιτέρω αναζήτησης για το μύθο της Αντιγόνης στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ανάλογη ερμηνεία αντί για διατύπωση θα περιμέναμε, όλοι οι παρευρισκόμενοι, υποθέτω, στη συζήτηση, φέτος που είναι έτος Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Παρεμπιπτόντως, από τη συγκυριακή ιστορία των ονομάτων και των προσώπων και αυτό, στη Στέγη του καταγεγραμμένου χρόνου έχουν φιλοξενηθεί κωμικοτραγικά αμφότερα: και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και κάποιος ‘‘γραφικός Άλεξ Παπαδιαμάντης’’, που μέχρι πρότινος αγνοείτο, κατά το Alex Onassis…τώρα λοιπόν, το 2011, βρίσκω μια ιστοσελίδα τυχαία, που ανήκει στον Alex Papadiamantis. Είναι μουσικός και γεννήθηκε στο Αμβούργο. Βάσει συγκυριών πάντα, σειρά του να περάσει απ’ τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών…

http://www.stan.be/content.asp?path=lcwadio5
http://www.onassis.gr/enim_deltio/foreign/16/story_02.php
http://www.alexpapadiamantis.com/frameset.htm