Το Πέραμα του Αντρέα Παγουλάτου μπορεί να παραλληλιστεί διπλά: με έναν μη πεπερασμένο χρόνο (έμπνευση) και με έναν απάτητο τόπο (γλώσσα). Ο τίτλος της ποιητικής συλλογής, η οποία κυκλοφορεί σε δίγλωσση, ελληνική και ιταλική έκδοση, από το Crav (Università degli studi di Bari) και τις εκδόσεις B.A. Graphis, σε μετάφραση στα ιταλικά από τη Μαρία Περλορέντζου, εκτός από πέραμα μπορεί να συνιστά ένα πολυσημικό πέρασμα, άρα να αποτελεί ωρολογιακή πρόκληση και συνάμα πρόσκληση. Γυρνώντας ή διασταυρώνοντας τους δείκτες ενός φανταστικού ρολογιού, μπορώ να βλέπω ένα χάρτη πέραν του τυχαίου, ένα ράμμα κοντά στο φρύδι, ακόμη και το απέραντο μαζί με τη θάλασσα. Αλλά τι σημασία έχουν αυτά;
Συνειρμοί-σεισμοί
Ο αναγνώστης περιπλανιέται στα κύματα-νεύματα της γλώσσας, και, με τη δύναμη των συνειρμών του, δύναται να μονοιάσει ξανά με τις λέξεις-θραύσματα, να δει πέραν αυτών πώς υπάρχει, εάν άρχει ή άρχεται, ιεραρχεί ή ιεραρχείται. Από τι; Από τα άγχη που εμφιλοχωρούν διαδοχικά στο καθημερινό γίγνεσθαι, απρόβλεπτα αλλά καθοριστικά για τις βλέψεις του πνεύματος, η αντοχή του οποίου εξαρτάται- εφόσον επηρεάζεται- από τις μηχανές όταν αντιστέκονται να του ‘‘υποχρεωθούν’’, χρεώνοντας στον άνθρωπο την αναποτελεσματικότητα τους. Ώστε, εκείνος εγκαταλείπεται στην αγωνία του παρόντος. Τότε, η μελοποίηση των ποιημάτων, την οποία πραγματοποίησε, με τη συμβολή του Σκιρώνειου Μουσείου, ο Ηλίας Βαμβακούσης, με τον οποίο ο ποιητής είναι σε στενή συνεργασία, δείχνει ως η μόνη οδός στην ανακούφιση από κούφιες ευκαιρίες. Τίποτε δεν είναι εύκαιρο όταν ερωτευόμαστε μηχανές, ενώ όλα είναι εύκαιρα ως γλώσσα. Γι’ αυτό και η αποδόμηση της γλώσσας, ως ευκαιροποίηση, δε συνιστά το άνοιγμα μόνο σε μια νέα σημαντική, στην οποία προσφεύγει ο Αντρέας Παγουλάτος, αλλά και προτρέπει σε μια αντι-μηχανική και, εκ βαθέων, γλώσσα.
Γλωσσοκεντρικών καταβολών
Η συλλογή Πέραμα είναι 29 σελίδων και χωρίζεται σε τέσσερα μέρη. Το πρώτο μέρος, που καλύπτει 2 σελίδες, είναι αφιερωμένο στην Alicia Neto και γράφτηκε στο Παρίσι το 1979. Το δεύτερο μέρος, που είναι και το εκτενέστερο, 22 σελίδων, ο Αντρέας Παγουλάτος ξεκίνησε να το γράφει το 1983 αλλά, υπέστη αλλαγές στα έτη 1986-1996, ενώ ο ποιητής και δοκιμιογράφος βρισκόταν σε Αθήνα και Παρίσι. Το τρίτο μέρος, επίσης 2 σελίδων, γράφτηκε στην Αθήνα το 2004 και το τέταρτο μέρος, που αφιερώνεται στον Ηλία Βαμβακούση, υποδιαιρείται σε δύο ενότητες, σε a και b, καλύπτει 3 σελίδες, και γράφτηκε από το 2004 μέχρι το 2005 στην Αθήνα.
Η εισαγωγή του βιβλίου στα ιταλικά, γραμμένη από τη Μαρία Περλορέντζου, είναι κατατοπιστική για το βιογραφικό του Αντρέα Παγουλάτου, τόσο για τη ζωή όσο και τη δράση του, στη διάρκεια της οποίας έχουν συμπληρωθεί έτη-σταθμοί για την πορεία της ποίησης, και στην Ελλάδα: τέτοια έτη είναι το 1963, έτος αναφοράς στο περιοδικό Πάλι του Νάνου Βαλαωρίτη και στην αβάν γκαρντ της εποχής, και το 1973, έτος αναφοράς στο περιοδικό Χνάρι και στον ελληνικό γλωσοκεντρισμό. Από το 2004, στον Αντρέα Παγουλάτο και στο Νάνο Βαλαωρίτη έχει ανατεθεί η κυκλοφορία του περιοδικού Νέα Συντέλεια από τις εκδόσεις Άγκυρα, ώστε να διαπιστώνουμε την ενεργή παρουσία του Αντρέα Παγουλάτου και συνάμα τη διπλή ταυτότητά του, του ποιητή αλλά και του δοκιμιογράφου. Συνέδρια, φεστιβάλ, εκδηλώσεις με θέμα τη βιντεοποίηση, όπου συμμετέχει άλλοτε ως οργανωτής και άλλοτε ως εισηγητής, όλα είναι ‘‘ένα’’ για τον άνθρωπο της ευαισθησίας· εξάλλου, η ευαισθησία φιλτράρει και φιλτράρεται από τη λογική, τη σκέψη και την επινόηση. Η ελαστικότητα και η προσαρμοστικότητα των ιδεών, στην ποίηση του Αντρέα Παγουλάτου, φέρουν ένα ανεξάντλητο γλωσσικό αίσθημα, με το οποίο ο αναγνώστης ανταμώνει και οπτικά πολλές φορές. Οι μονώσεις των λέξεων ποιούν ρυθμό δικό τους, χαράσσουν γραμμές πέραν του σύνηθες και του τρωτού.
Στα ποιήματα του Αντρέα Παγουλάτου, στα πλαίσια των πρωτότυπων- και, από τη φύση τους, πρωτόγνωρων- γραμμών, οι λέξεις υποδέχονται, η μία την άλλη. Όταν, για παράδειγμα, διαβάζουμε βλέποντας ή βλέπουμε διαβάζοντας ‘‘άλογο καταστροφή’’ και μετά ‘‘άλογο σμπαράλια’’, είναι εμφανές ότι στην ‘‘καταστροφή’’ βλέπουμε το ‘‘ανάστροφο’’ και το επίφοβο, το οποίο επιβεβαιώνεται, εν συνεχεία, στην επιλογή της λέξης ‘‘σμπαράλια’’, η οποία μας οδηγεί, οπτικά, και στα ''παράλια'' (σελίδα 46). Ώστε, είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι περιηγήσεις του ασυνείδητου, ενώ δημιουργεί και ποιεί τον εαυτό του σε ποίημα.
Επίσης, η αντιπαραβολή της μίας γλώσσας στην άλλη –των ελληνικών στα ιταλικά και το αντίστροφο- μπορεί, ως συνδυασμός δύο προφορικών συστημάτων, να μας ωφελήσει στο βαθμό της έμπνευσης και της ενεργοποίησης της μνήμης στο παρόν. Ώστε, ο αναγνώστης μην γνωρίζοντας ακριβώς σε τι συμμετέχει, οδηγείται σε μονοπάτια της γλώσσας εκ νέου, δίχως εμμονή στη δική του γλώσσα, αλλά όντας φιλοξενούμενος μέσα σε μια ριζικοποιημένη, παγκόσμια γλώσσα, και άρα, μέσα σε έναν περίγυρο οσμών. Ένα τέτοιο, ποιητικό θραύσμα είναι η επιλογή της ιταλικής λέξης ‘‘sfondati’’ (σελίδα 43) –που αναφέρεται στα μάτια, ως μετάφραση της ελληνικής λέξης ‘‘απύθμενα’’. Εδώ, ενώ στην ιταλική λέξη διακρίνουμε το κύμα –‘‘onda’’-, στην αντίστοιχη ελληνική διακρίνουμε τον πυθμένα ή –αυθαίρετα- επινοούμε την Πυθία, άρα, στη συνέχεια, επιλέγουμε την αναφορά σε ένα ερπετό, δράκο, που ονομαζόταν ‘‘Πύθων’’ και συνδεόταν με το πάθος. Υπό την επήρεια αυτών των συνειρμών, ερχόμαστε σε μια νέα εμπειρία, πιθανότατα άλλη από αυτή που κατέγραψε ο Αντρέας Παγουλάτος. Ώστε, τελικά, η αποδομημένη γλώσσα, η πολυσημική γλώσσα τυμπανίζει, θερίζει, ακμάζει πέραν των προθέσεων ή των διαθέσεων του (παρ)αγωγού της.
Andreas Pagoulatos Pérama, edizioni Crav- B.A. Graphis, Bari 2008
Μετάφραση: Maria Perlorentzou
Graphiservice
+39 080 9641700, f. +39 080 9641 774
http://www.graphiservice.it/
graphis@graphiservice.it
Σκιρώνειο Μουσείο:
Γ. Λύρα 73, Ν. Κηφισιά 145 64
Τηλ. 210 620 64 37
Fax: 210 620 12 53
email: skironio@otenet.gr
http://el.wikipedia.org/wiki/Î για την Πυθία
Posts
No comments:
Post a Comment