Συσχετισμός δυνάμεων ή απόκλιση;Ο χορός του ερωτήματος

Με τα όσα γίνονται τελευταία, σχετικά με τη διαδοχή του αρχηγού στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και τις εκατέρωθεν συμμαχίες, σκέφτομαι εκείνη τη φωτογραφία, που είχαν δημοσιεύσει πρόσφατα και Τα Νέα, όπου ο Γιώργος Παπανδρέου είναι με τους συμφοιτητές του: τον Φ. Τσιάρα (εξ ου και η φωτογραφία από το αρχείο του), τον Αντ. Σαμαρά και τον Στ. Μανουηλίδη, την εποχή που όλοι σπούδαζαν στο Πανεπιστήμιο Άμχερστ της Μασαχουσέτης. Δεν παραπέμπω σε φωτογραφία του κτιρίου και του περιβάλλοντος χώρου, απλά περιορίζομαι σε μία περιγραφή του τύπου: «Πανεπιστήμιον ο Παράδεισος»...

Αυτό που αναλογίζομαι, όμως, δεν αφορά παρά στο εμφανές και, στην προκειμένη περίπτωση, στο εικονιζόμενο: δηλαδή, στο συσχετισμό δυνάμεων. Αν τελικά, πράγματι, ο Αντώνης Σαμαράς εκλεγεί στην εξουσία της Νέας Δημοκρατίας, τότε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, από τις 30 Νοεμβρίου, θα προβεί στην αναθεώρηση και στην επαναδιατύπωση της θέσης και του ρόλου των στελεχών του, δείχνοντας το πιο «επικοινωνιακό», άρα και το πιο ανταγωνιστικό, πρόσωπό του στο ΠΑΣΟΚ. Στη φωτογραφία, τυχαία προφανώς, ο Γιώργος Παπανδρέου είναι καθιστός, ενώ όρθιος δεξιά βρίσκεται ο Αντώνης Σαμαράς, η ματιά του οποίου ανταμώνει διαγώνια με του Παπανδρέου, σαν, πίσω από τα γυαλιά, υπαινικτικά να διερωτάται : «μπορώ να σε στριμώξω στη γωνία;».

Από το λίγο που παρακολούθησα την ομιλία του, μέσα από τηλεοπτικά αποσπάσματα, θυμάμαι ότι ο Αντώνης Σαμαράς επικαλέστηκε την ανάγκη να προσεγγιστεί, ξανά, ο «μόνιμος ψηφοφόρος». Ώστε, μέσα από την ομιλία του, εμφανίστηκε πιο μεθοδικός και επιθυμώντας, η ανάληψη της εξουσίας του και άρα της επιβολής της βούλησής του στο πράττειν των στελεχών της Νέας Δημοκρατίας, να νομιμοποιηθεί από την ψήφο εκείνων των γαλάζιων, οι οποίοι θα αποφασίσουν, συνειδητά, ότι τους αρμόζει ο χαρακτηρισμός του «μόνιμου». Κάλεσμα στη σταθερότητα έναντι της ρευστότητας, σπέρματα της οποίας εγκαταστάθηκαν στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, μετά την ήττα των 10 μονάδων, στις εκλογές του Οκτωβρίου, ήταν το έμμεσο μήνυμα.

Όχι πως δεν περιμέναμε την ήττα της Νέας Δημοκρατίας. Στη Μπιενάλε, στα Σκόπια, ο Αυστριακός δημοσιογράφος, το Σεπτέμβριο, με είχε ρωτήσει αν η αλλαγή της κυβέρνησης στην Ελλάδα θα επέφερε αλλαγή γύρω από τα πολιτιστικά πράγματα. Αυτό και μόνο δείχνει πόσο ήξεραν, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την πολιτική και κοινωνική δυσανεξία της ελληνικής πραγματικότητας. Αλλά η τωρινή πολιτική συσπείρωση, κυρίως, γύρω από δύο πρόσωπα, που ακούσια θυμίζουν και επαναφέρουν στις συνειδήσεις, ως διηνεκή, την πεπερασμένη ιστορία της προδοσίας του 1993, μας οδηγεί σε δύο συμπεράσματα, στο συσχετισμό των οποίων ευθύς αμέσως αναφέρομαι. Πρώτον, ότι τελικά, αυτή η εξέλιξη δεν είναι παρά μια μικρογραφία του ευρύτερου ελληνικού πολιτικού συστήματος, το οποίο στηρίζεται, κυρίως, επάνω στη βάση του δικομματισμού.

Δεύτερον, το αν τα στελέχη της Νέας Δημοκρατίας εκλέξουν για αρχηγό τους, τη Ντόρα Μπακογιάννη, ή τον Αντώνη Σαμαρά, δείχνει ότι η έννοια της αποτελεσματικότητας στη χάραξη της πολιτικής στρατηγικής έχει συνδεθεί με την αντίστοιχη έννοια «των διπόλων». Τη Ντόρα Μπακογιάννη, τη βλέπαμε πάντα, και στα δελτία των ειδήσεων, να είναι σε αντιπαράθεση με τον Ευάγγελο Βενιζέλο. Μήπως, λοιπόν, η ίδια η εξελικτική ιστορία των γεγονότων έχει φερθεί άσχημα στη Ντόρα Μπακογιάννη; Και αν «άσχημο» είναι αυτό που δεν έχει σχήμα, τότε πώς μπορεί να τρέψει τις εξελίξεις υπέρ της, προσδίδοντας σε αυτές ένα θετικά ερμηνεύσιμο περιεχόμενο; Από το λίγο που παρακολούθησα την ομιλία της, επίσης μέσα από τηλεοπτικά αποσπάσματα, είδα ότι αναφέρθηκε στην ανάγκη για «διεύρυνση».

Συσχετίζοντας, λοιπόν, την έννοια της διεύρυνσης, με την έννοια του σχήματος, ποιο είναι το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγουμε; Ότι, ασφαλώς, η διεύρυνση αντιτάσσεται στο σχήμα, καθώς, ακόμη είναι σε διάλογο μαζί του. Οπότε η δική της πολιτική αναφορά έγκειται και σε ένα αίτημα για παραχώρηση περισσότερου χρόνου, από την ώρα ανάληψης του εξουσιαστικού χρίσματος, μέχρι η πολιτική στρατηγική να σταθεροποιηθεί γύρω από μία βάση. Από την άλλη πλευρά, αυτή η αναφορά στην ανάγκη για διεύρυνση, από την Ντόρα Μπακογιάννη, μπορεί να απαιτεί μια πίστωση χρόνου, αλλά ενισχύει, τρόπον τινά, το προφίλ του δυνητικού χαρίσματός της: και τούτο διότι, εάν σύμφωνα και με τον Μαξ Βέμπερ*, η έννοια του «χαρίσματος» επαφίεται στη λογική μιας «διαρκώς δοκιμαζόμενης δύναμης», τότε, επικαλούμενη τη διεύρυνση, η Ντόρα Μπακογιάννη δείχνει πρόθυμη και ικανή να «δοκιμαστεί». Η αναφορά στη διεύρυνση δεν αποκαλύπτει ένα πρόγραμμα, ασφαλώς όχι. Όμως, η επιλογή αυτής της διατύπωσης συνδέεται με την επιθυμία να δείξει ότι αντέχει να είναι « επάνω στο σταυρό» της πολιτικής, δεχόμενη τα χτυπήματα ή τις βολές των πολιτικών αντιπάλων της. Ώστε, όσον αφορά στη λογική του χαρίσματος, να φανεί πως έχει προβάδισμα.

Και το ερώτημα είναι: συσχετισμός δυνάμεων ή απόκλιση; Παπανδρέου-Σαμαράς ή Παπανδρέου-Μπακογιάννη;

*Βιβλία που, από την εισαγωγή τους ακόμη, μας μαθαίνουν να σκεφτόμαστε:
Μαξ Βέμπερ, Οικονομία και Κοινωνία, Η κοινωνιολογία της εξουσίας, εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα 2009

http://www.kourdistoportocali.com/default.aspx?pageid=113
http://archive.enet.gr/online/online_text/c=110,id=79691524