Θεσσαλονίκη: μια πόλη όπου συνδυάζονται τα πάντα

Άστυ, Έρως, περαστικοί

Όταν έχεις καιρό να βρεθείς σε μια πόλη, όπως είναι η Θεσσαλονίκη, το μάτι με το «καλημέρα σας» δε σταματά να ‘‘πράττει’’. Εισπράττει ερεθίσματα από παντού: από τα δολώματα «Μενέλαος» στην παραλία, μέχρι το σύμβολο για τα 50 χρόνια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο προβαλλόταν, όλες τις ημέρες, επάνω στο Λευκό τον Πύργο.

Παρόλο που πέρασαν μέρες, ενώ έχω επιστρέψει στην Αθήνα, ακόμη θυμάμαι την τελευταία, κυριακάτικη, βόλτα στους δρόμους της Θεσσαλονίκης, σαν το μήλο του μεσημεριού στο στόμα: ήλιος, θάλασσα, λιγότερα αυτοκίνητα και περισσότεροι περαστικοί, άλλοι με τα παιδιά τους, άλλοι με ποδήλατα. Θαύμασα αυτούς που έκαναν τζόκιν με τα σορτσάκια. Εκείνο, όμως, που μου έκανε εντύπωση και, ως κινηματογραφικό ακόμη θα μπορούσες να το χαρακτηρίσεις, ήταν το βλέμμα ενός περαστικού – μετανάστη-. Καθώς ετοιμαζόταν να δαγκώσει το hot dog του, βλέποντάς με να περνώ, από μπροστά του, με μια τσάντα γεμάτη από Σελίν, Μπαντιού και Βήμα της Κυριακής, με ρωτάει «θέλεις να φας λίγο;». “Cats don’t touch a hot dog” σκέφτηκα, αλλά απλώς χαμογέλασα και, αφού του απάντησα «όχι, ευχαριστώ», συνέχισα το δρόμο μου. Η εικόνα του, εν τω μεταξύ, διαρκούσε στα μάτια μου, κάνοντας κύκλους στο μυαλό μου. Δεν συναντάς πια αυτήν την απλή κίνηση, με αφορμή την οποία μπορείς να απευθύνεις το λόγο σε κάποιον που δε γνωρίζεις. Και, ακριβώς γι’ αυτό, το απρόσμενο κάλεσμα έμεινε στη μνήμη μου, σαν γέφυρα –μάθημα και ποίημα- πολιτισμού. Ας θυμίσω ότι ο Λακάν προσδιόρισε τη φωνή ως το «εκπίπτον αντικείμενο της ομιλίας». Παρατηρώντας, επομένως, το λόγο για τον οποίο μιλάμε, κάθε φορά, σε κάποιον, ίσως οδηγηθούμε, μέσα από τα αποτελέσματα της παρατήρησής μας, σε συμπεράσματα με αρκετό ενδιαφέρον.

‘‘Βλέμμα της Κυριακής’’, ωραίος τίτλος για μια εφημερίδα, και για free press ακόμη…

Περπατώντας στη Θεσσαλονίκη, η σκέψη επανέρχεται στην ταινία του Βέρνερ Χέρτζογκ, «Γιέ μου τι έκανες», η υπόθεση της οποίας αντλεί στοιχεία μυθοπλασίας από την Ορέστεια. Αυτή, βέβαια, ήταν η πρόθεση του σκηνοθέτη. Διότι, όταν επικαλείσαι το ‘‘στοιχειό’’, τα πράγματα ενδέχεται αλλιώς να εξελιχθούν εν μέρει, όπως στην περίπτωση που μια άκομψη πίτσα delivery παραδίδεται στον έγκλειστο «μητροκτόνο». Ήταν αυτή η στιγμή που ο διπλανός –καθιστός τσαντίλας- σηκώθηκε να φύγει, ψιθυρίζοντας «έλεος». Έτσι, τακτοποιήθηκα και από θέση, καθώς μέχρι τότε καθόμουν στα σκαλάκια.

Από την ταινία, όμως, κράτησα τρία στιγμιότυπα, τα οποία συνειρμικά, με έφεραν ενώπιον της ποίησης: το πρώτο ήταν το φως της λάμπας που αιωρούνταν στο κέντρο, ενώ περιστοιχιζόταν από γυαλιά μυωπίας ενωμένα σαν στέμμα. Στην ερώτηση «γιατί τα έβαλες έτσι;», η απάντηση του Μπραντ ήταν: «είναι ο τρόπος μου για να φέρω τον παράδεισο στη γη». Δεύτερον, προς το τέλος της ταινίας, η φράση του Μπραντ «δε βλέπω φλαμίνγκο αλλά στρουθοκαμήλους που τρέχουν» επίσης μου κέντρισε το ενδιαφέρον, όσον αφορά στη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στην ιστορία της προσωπικής τρέλας και στο διαπεπραγμένο έγκλημα. Τρίτον, η ερώτηση του Μπραντ «τι απέγινε η μπάλα του μπάσκετμπωλ;», ενώ ο ίδιος την είχε τοποθετήσει σε γυμνά κλαδιά νωρίτερα, προκαλεί ιδιαίτερα το ενδιαφέρον, εάν συσχετίσουμε τη νεοφερμένη, τοποθετημένη μπάλα στα κλαδιά με το γυναικείο σεξουαλικό όργανο. Ναι, συμφωνώ στην προτροπή του Χέρτζογκ να γράφουμε ποίηση –αλίμονο!- αλλά από την άλλη, να θυμίσουμε και το ότι ο Ζιράρ έχει εντοπίσει τη σημασία αυτού που αναφέρεται στο ίδιο το υποκείμενο όταν προβαίνει στην πράξη αυτής της αναφοράς. Μπορεί, λοιπόν, ο Χέρτζογκ να αναφέρει ότι ο Φρόυντ δεν είναι ανάγκη να βρίσκεται πανταχού παρών, αλλά όταν η ιστορία της ψυχανάλυσης, και άρα και των άλλων επιστημών, προσδιορίζεται από τους όρους που ο Φρόυντ μας κληροδότησε, τότε για ποιο (μάταιο) λόγο να τον αρνούμαστε;
Και καθώς ο Φρόυντ παραλληλίζει – στην Ντόρα, αν θυμάμαι καλά- την κοσμηματοθήκη με το γεννητικό όργανο, αντίστοιχα, αν δούμε, στην ταινία του Χέρτζογκ, τη μπάλα του μπάσκετμπωλ στα κλαδιά ως μια εικόνα που παραπέμπει στην έννοια της σεξουαλικότητας, θα συμπεράνουμε ότι πρόκειται για μια πράξη του Μπραντ, μέσω της οποίας οριστικοποιείται η διάζευξη των δύο φύλων, του άντρα και της γυναίκας. Παρόλα αυτά, η ταινία, παραγωγός της οποίας είναι ο David Lynch, δεν με ικανοποίησε στο σύνολό της.

Γύρισα στην Αθήνα και, κάνοντας scanning στις εφημερίδες, διάβασα ότι 15 δισεκατομμύρια προφυλακτικά παράγονται το χρόνο ανά την υφήλιο. Μεταξύ αυτών είναι και τα νέου τύπου οικολογικά, αλλά και πάλι: πολλά μου φαίνονται.
Και φυσικά, δε χωρά αμφιβολία: η Διπλωματική Ακαδημία φαίνεται πως ιδρύθηκε το 1998. Το διαπιστώνετε εμπράκτως, αν ρίξετε μια ματιά στη βιβλιογραφία που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο. Λες και αυτή η βιβλιογραφία έβγαλε κόκκαλα, από το κακό της, και της απαγορεύτηκε η ανανέωση. Μεταξύ των βιβλίων που αναφέρονται ως κατάλληλα για την ύλη των εξετάσεων, τα πιο πρόσφατα είναι αυτά με ημερομηνία έκδοσης… το 1998. (Εξαίρεση αποτελεί το βιβλίο: Palmer A., Penguin XXth Century History, London, 1999).

Αυτά και κλείνω με δυο καλές επιλογές από τη Θεσσαλονίκη:

Για μπύρες:
Μπυραρία «Αύγουστος»
Γ. Παπανδρέου (Πρώην Ανθέων) & Μαυρoκορδάτου 2,
Σαλαμίνα, Θεσσαλονίκη
Τηλ.: 2310 85 07 50

Για φαγητό:
«Brothers In Law»
Μπαλάνου 4-6 και γωνία Παπαμάρκου (Πλατεία Άθωνος), Θεσσαλονίκη
τηλ.: 2310-270.707
το χαλούμι και το κοτόπουλο φιλέτο απίστευτα!
http://koparanis.blogspot.com/2009/08/brothers-in-law.html

http://tiff.filmfestival.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=7&page=815&movie=1639
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=101666
http://old.mfa.gr/greek/the_ministry/staff/comp/older.html