Εντυπώσεις από το Ιράν: ο Χάφιζ από το Σιράζ (2)

Χάφιζ (Hafez): αυτός που γνωρίζει το Κοράνι από μνήμης

Ο ποιητής Χάφιζ γεννήθηκε στο Shiraz της Περσίας το 1325 και πέθανε το 1389 (14ος αιώνας). Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του δεν είχε ταξιδέψει παρά μόνο για να επισκεφτεί πόλεις του Ιράν. Δεν είχε βγει ποτέ εκτός συνόρων. Στο Σιράζ, σήμερα, βρίσκεται και ο τάφος του ποιητή, ο οποίος γνώριζε το Κοράνι από μνήμης και σήμερα, -σε αντάλλαγμα ή σε απόδοση φόρου τιμής, θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος- πολλοί Ιρανοί γνωρίζουν, από μνήμης, αρκετούς στίχους των ποιημάτων του Χάφιζ.

Όταν αναφερόμαστε στην πόλη του Σιράζ, όμως, πρέπει, βασικά, να θυμόμαστε τη δυναστεία των Ζαντ, θεμελιωτής της οποίας υπήρξε ο Καρίμ Καν (Karim Khan Zand), ο οποίος κυβέρνησε από το 1750 έως το 1779. Αυτός ο ηγέτης δεν μετέφερε μόνο την πρωτεύουσα του Ιράν, από το Ισφαχάν στο Σιράζ, με στόχο να την αναδείξει σε σπουδαίο κέντρο πολιτισμού και ανάπτυξης. Επεδίωκε να είναι και αγαπητός στο λαό του. Γι’ αυτό πάντα απένειμε, στον εαυτό του, τον τίτλο του εκπροσώπου του λαού («βακίλ»), του υποστηρικτή των αγροτών και των απλών ανθρώπων.

Και μπορεί αυτοί οι Ιρανοί του Σιράζ να έχουν τη φήμη της τεμπελιάς να τους καταδιώκει, όμως έχουν και την άλλη τη φήμη: του καλού κόκκινου κρασιού, του καλού κλίματος και της αρχιτεκτονικής παράδοσης. Διότι, από το Σιράζ, την «πόλη του μυστηρίου», όπως την είχε αποκαλέσει ο αρχαιολόγος Χέρτσφελντ, γνωστός για τις ανασκαφές στην Περσέπολη από το 1928 και έπειτα, ήταν και ο αρχιτέκτονας που σχεδίασε το Ταζ Μαχάλ της Ινδίας, αναμειγνύοντας στοιχεία από τους δύο πολιτισμούς. Και εκτός από το μεμονωμένο παράδειγμα, πολλοί, γενικότερα, αρχιτέκτονες έχουν καταγωγή από το Σιράζ. Τι πληθυσμό έχει η πόλη; Γύρω στα δύο εκατομμύρια διακόσιους χιλιάδες κατοίκους. Αλλά οι δρόμοι της και το πράσινο πείθουν για να την περπατήσουμε άνετα και ευχάριστα. Αρκεί να μην οδηγεί κανείς στο Ιράν: μόνο οι ντόπιοι ξέρουν πώς τα καταφέρνουν, ενώ οι πεζοί που επιθυμούν να περάσουν απέναντι, έχουν αναπτύξει έναν πρωτότυπο τρόπο να διασχίζουν τις σειρές των αυτοκινήτων. Θα μπορούσε ο επισκέπτης να υποθέσει ότι η διάβαση του δρόμου αφορά σε μια επιτόπια συμφωνία, του οδηγού με τον πεζό. Τίποτε δεν είναι δεδομένο στη χώρα που όλα απαγορεύονται και όλα συμβαίνουν.

Περσία
Αναφέροντας το όνομα «Περσία», να σημειώσουμε ότι αυτή ήταν η ιστορική ονομασία της χώρας, που επικράτησε και χάρη στους Έλληνες ( Ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε από την Περσέπολη το 331π.Χ., αφήνοντας και αποκαΐδια). Το όνομα της χώρας επισήμως καθιερώθηκε να είναι «Ιράν» το 1935 από το Σάχη Ρεζά Πεχλαβί (του Σάχη προτού έρθει η Ισλαμική επανάσταση, το Φεβρουάριο του 1979 με τον Αγιατολαχ Χομεϊνί). Αξιοσημείωτο όμως είναι, όπως διάβασα και στο βιβλίο της Λολίτας Γεωργίου για την Περσία, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, ότι το όνομα «Ιράν» σημαίνει και γη των γεωργών. Και στη γλώσσα μας, η λέξη «άροτρο» -που προέρχεται από τη ρίζα «αρ»- μαρτυρεί την ίδια ιστορική καταγωγή.

Χάφιζ
Επιστρέφοντας, λοιπόν, στην ποίηση του Χάφιζ, δεν είναι τυχαίο ότι πολλές φορές στους στίχους του, ανταμώνουμε το κυπαρίσσι, το δέντρο της μακροζωίας που συχνά απαντάται και στις παραστάσεις διάφορων τζαμιών, ενώ άλλες φορές οι αναφορές στο κόκκινο κρασί –ruby wine- είναι πολλές, για να μας παραπέμπουν στη βαθύτερη αλήθεια, ότι καθένας είναι και ο σκλάβος του εαυτού του, ώστε να διαχειρίζεται τις επιθυμίες σε συνδυασμό με τις ανάγκες του. Ήταν πολύ ευχάριστη η έκπληξη, να βρω ένα βιβλίο στα αγγλικά με στίχους του Χάφιζ, σε ένα από τα μικρά βιβλιοπωλεία του Ισφαχάν, και ειδικότερα στην πλατεία του Ιμάμη ή πλατεία Naghsh-e–Jahan, όπως ονομαζόταν πριν μετονομαστεί σε πλατεία του Ιμάμη.

Επιλέγω: With friends kindness, with enemies courtesy…
www.heronia.com