Εντυπώσεις από το Ιράν: η Γιαζντ και η Αβέστα (4)

Γενικά, όσον αφορά στη θρησκεία του Ισλάμ, ας επισημάνουμε ότι η πλειοψηφία των Ιρανών (95%) είναι μουσουλμάνοι Σιΐτες, ενώ μόνο το 4% είναι μουσουλμάνοι Σουνίτες. Η βασική διαφορά, η οποία χωρίζει τους μουσουλμάνους στα δύο, είναι ότι, οι μεν Σιΐτες αποδέχονται τον Αλί, δηλαδή το γαμπρό του προφήτη Μωάμεθ, ως τον πρώτο Ιμάμη, καθώς ο Αλί είχε νυμφευτεί την κόρη του Μωάμεθ, τη Φατιμά. Αντίθετα, οι Σουνίτες αποδέχονται τον Αλί ως τον τέταρτο Ιμάμη. Και μια μικρή, παραπλήσια, πληροφορία: «Σούνα» σημαίνει παράδοση, ώστε οι Σουνίτες να διακρίνονται σε εκείνους που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δεν αλλάζουν στάση ζωής και συμπεριφοράς εύκολα.

Το 1% λοιπόν των πιστών, που υπολείπονται, δεν είναι παρά οι Ζωροάστρες, που πήραν το όνομά τους από το υπαρκτό πρόσωπο του Ζωντανού Αστέρα, δηλαδή του Ζωροάστρη – ή Ζαρατούστρα-, ο οποίος πιθανότατα έζησε, σύμφωνα με κάποιες μελέτες, κατά τον 6ο αιώνα π.Χ. Και οι Ζωροάστρες έχουν μείνει στην ιστορία ως πυρολάτρες. Πολλοί από αυτούς ζούσαν και ζουν στη Γιαζντ, γι’ αυτό και το όνομα της πόλης πρέπει να μας παραπέμπει στο ζωροαστρισμό και στους περίφημους πύργους της Σιωπής, όπου κάποτε συνήθιζαν να αφήνουν τα πτώματα των νεκρών για να τα κατασπαράξουν τα όρνια. Σήμερα, στη Γιαζντ, δύο είναι οι σημαντικότεροι πύργοι της Σιωπής: ο ένας, ο υψηλότερος, της εποχής των Χαζάρων, και ο άλλος, ο παλαιότερος, της εποχής των Σαφαβιδών.

Ειδικότερα, με το που πέθαινε ο λεγάμενος, οι συγγενείς τον πασπάτευαν με αλάτι, λεμόνι και αρωματικά έλαια. Για τρεις ημέρες, τον έκλαιγαν, μέχρι η ψυχή του να είναι σε θέση για το ύστατο της ζωής ταξίδιον. Τότε, αν ο πεθαμένος ήταν καλός άνθρωπος, ερχόταν μπροστά του ένας άγγελος και του έτεινε το χέρι. Αν, όμως, δεν ήταν καλός, μια γριά εμφανιζόταν για τιμωρία και τον «έχαφτε» για τις άλλες πολιτείες. Τέλος-πάντων, οι συγγενείς όριζαν δυο εκπροσώπους – διότι, δεν είχε και νόημα όλοι να σκαρφαλώνουν προς τον πύργο, καίγοντας τα λίπη τους ταχύρυθμα- και τότε, αυτοί οι δυο αναλάμβαναν να αποθέσουν το πτώμα στον πύργο. Αν το πτώμα ανήκε σε άντρα, τον στοίβαζαν πιο κοντά προς τα τείχη του πύργου. Αν η νεκρή ήταν γυναίκα, την τοποθετούσαν στις πέτρες, δηλαδή πιο κοντά προς το βωμό της φωτιάς. Σημειωτέον ότι η πέτρα, ως γεωλογικό στοιχείο, δε μολύνεται. Και τέλος, αν είχε πεθάνει παιδί, τότε βρισκόταν εγγύτερα του βωμού. Αυτή ήταν η ταξινόμηση της εποχής.

Ποια ήταν και είναι όμως, η προφορική βίβλος των πιστών του Ζωροαστρισμού; Φυσικά η Αβέστα, που σημαίνει «γνώση». Και όλη η θρησκεία του Ζωροαστρισμού αφορά στην έννοια του διπόλου καλού-κακού. Ο Αχούρα Μάζντα (αχούρα=κύριος, μάζντα=παντοδύναμος) είναι ο πρεσβευτής του καλού, που συνήθως αναπαριστάται και με ένα φτερό, ενώ ο Αχριμάν, είναι ο αντίστοιχος πρεσβευτής του κακού, που συνήθως αναπαριστάται και με μια ουρά, ακριβώς όπως ο διάβολος. Το καλό και το κακό συμπορεύονται, ως άρρηκτες πλευρές του δυαδισμού, γι’ αυτό και υπάρχουν και τα 7 σημεία αναφοράς της αρετής: αλήθεια, σωστή κρίση, δικαιοσύνη, υπακοή, αφοσίωση, σωτηρία, αθανασία. Μέσω αυτών των πνευμάτων, το καλό μπορεί και υπερισχύει. Και κλείνοντας, όπως διάβασα και στο βιβλίο της Λολίτας Γεωργίου για την Περσία, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, ας αναφερθεί ότι η Αβέστα ανήκει στο 1200 π.Χ., καταγράφτηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. αλλά το κείμενο που μας έχει σήμερα κληροδοτηθεί, προέρχεται από τις σωστικές αντιγραφές του 13ου αιώνα, ενώ οι πρώτες μεταφράσεις του έλαβαν χώρα το 18ο αιώνα και ήταν στα γαλλικά.

Επιλέγω από την Αβέστα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη(σελ. 51-52):

Ο σκύλος

1. Ο σκύλος από μόνος του έχει οχτώ χαρακτήρες:
Έχει το χαρακτήρα του ιερέα.
Έχει το χαρακτήρα του πολεμιστή.
Έχει το χαρακτήρα του καλλιεργητή.
Έχει το χαρακτήρα του μουσικού.
Έχει το χαρακτήρα του κλέφτη.
Έχει το χαρακτήρα του λυκανθρώπου.
Έχει το χαρακτήρα της εταίρας.
Έχει το χαρακτήρα του παιδιού.

2. Τρώει το περίσσευμα, όπως ο ιερέας. Είναι εύκολο να ικανοποιηθεί, όπως ο ιερέας. Είναι υπομονετικός όπως ο ιερέας. Δε ζητάει παρά ένα φτωχό κομμάτι ψωμί, όπως ο ιερέας. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του ιερέα.
Περπατάει μπροστά, όπως ο πολεμιστής. Μάχεται για το αγαθοποιό βόδι, όπως ο πολεμιστής. Είναι ο πρώτος, είναι ο τελευταίος του σπιτιού, όπως ο πολεμιστής. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του πολεμιστή.

3. Αγρυπνεί και μισοκοιμάται, όπως ο καλλιεργητής. Είναι ο πρώτος, είναι ο τελευταίος του σπιτιού, όπως ο καλλιεργητής. Είναι ο τελευταίος, είναι ο πρώτος του σπιτιού, όπως ο καλλιεργητής. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του καλλιεργητή.
Αγαπάει να τραγουδάει, όπως ο μουσικός. Πληγώνει όποιον πλησιάζει, όπως ο μουσικός. Είναι κακοαναθρεμμένος και ιδιότροπος, όπως ο μουσικός. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του μουσικού.

4. Αγαπάει τα σκοτάδια, όπως ο κλέφτης. Γυρνάει τη νύχτα, όπως ο κλέφτης. Τρώει ανέγνοιαστα, όπως ο κλέφτης. Και γι αυτό είναι άπιστος φύλακας, όπως ο κλέφτης. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του κλέφτη.
Αγαπάει τα σκοτάδια, όπως ο λυκάνθρωπος. Γυρνάει τη νύχτα, όπως ο λυκάνθρωπος. Τρώει ανέγνοιαστος, όπως ο λυκάνθρωπος. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του λυκανθρώπου.

5. Αγαπάει να τραγουδάει, όπως η εταίρα. Πληγώνει όποιον πλησιάζει, όπως η εταίρα. Προχωράει μακριά στους δρόμους, όπως η εταίρα. Είναι κακοαναθρεμμένος και ιδιότροπος, όπως η εταίρα. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα της εταίρας.
Κοιμάται σαν παιδί. Ορμάει σαν το χιόνι, όπως το παιδί. Είναι φλύαρος, όπως το παιδί. Σκάβει το χώμα με τα πόδια του, όπως το παιδί. Σ’ αυτό έχει το χαρακτήρα του παιδιού.

http://www.kastaniotis.com/book/960-03-0940-X