Και τι είναι η βούληση; Συμμαζεύοντας ζητείται λύση

Δύο ώρες ύπνου, νωρίς το απόγευμα, τροποποιούν την κίνηση αποτελεσματικά. Ξυπνώ με φρέσκο μάγουλο και μάτι ξεκούραστο. Κατευθείαν στην κουζίνα, ετοιμάζω το «δηλητήριο»: φραπέ σκέτο, για να πίνω στην αργή ταχύτητα ξεκαθαρίζοντας. Ήταν γραφτό, η πρώτη εργάσιμη να αναδειχθεί σε ημέρα σημειωματάριου. Ξεκαθαρίζοντας διάφορες παλιές εφημερίδες, κόβω εκείνα τα δημοσιεύματα, που νομίζω και με έχω πείσει ότι χρειάζομαι, για να καταχωρήσω σε ντοσιέ. Θα μπορούσα να το δω κι έτσι: «μονώνω» λέξεις, βρίσκω τα μαξιλάρια μου σε έναν κόσμο που τελευταία είναι πιο εμφανές από ποτέ, ότι δε μας έχει ανάγκη, γι’ αυτό και του «πιστώνεται» κάθε δικαίωμα να μας παίζει ένα διαφορετικό και κάτω από τη ζώνη μαξιλαροπόλεμο. Τουλάχιστον η αρχειοθέτηση κατ’ οίκον αποβαίνει ικανοποιητική, κρίνοντας από το βαρύ αποτέλεσμα: μια ολόκληρη τσάντα, τίγκα στις εφημερίδες, περιμένει την αυριανή ρίψη στο μπλε κάδο για ανακύκλωση.

Γιατί όμως, ειδικά εχτές, επί χάρτου κρεμάμενη, αποφάσισα να ξεκαθαρίσω τις περισσότερες από τις εφημερίδες; Διότι, ο ύπνος πάντα ωφελεί στο να μας επαναφέρει σε προσωπικούς ρυθμούς και να μονώνει τις πληροφορίες, στο νου. Ώστε, τα διάσπαρτα στοιχεία ριζώνουν στη σκέψη, ευνοώντας τη δημιουργία ενός κορμού γνώσης. Καθώς, η γνώση έρχεται μέσα από την ενθάρρυνση της γνωστικής λειτουργίας, και άρα μέσα από το συνδυασμό, τόσο του πληροφοριακού υλικού, όσο και του ψυχισμού με τις αντίστοιχες πνευματικές δεξιότητες. Οπότε, βλέπουμε πόσο σημαντικός είναι ο ύπνος, σε εποχές ΔΝΤ μάλιστα.

Ο ύπνος μοιάζει με τη φράουλα. Όπως η φράουλα έχει αντιοξειδωτικά, και ο ύπνος έχει απ’ αυτά, έχει αντισυμβατικά. Ξαφνικά γίνεται ξεκάθαρο, ότι η ζωή δίνει χυμό σε στιγμές απλής ευχαρίστησης, ενώ πετά τις φλούδες σε φρούδες καταστάσεις, που ενισχύουν την κατασκευασμένη απόλαυση. Εν τέλει, ο ύπνος είναι ευθέως ανάλογος της βούλησης. Παρόλο που όταν νιώθουμε αποσυρμένοι στον εαυτό μας, σε απόσταση από τους άλλους, έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη για ύπνο, διαπιστώνεται ότι ο χρόνος μετά τον ύπνο μπορεί να κυλήσει ευνοϊκά, δηλαδή, να μας ρίξει ξανά στο παιχνίδι με τους άλλους.

Τι είναι λοιπόν η βούληση; Ανατρέχω στο σημειωματάριο. Κάτω από κάθε σημείωση, δεν παραλείπω να καταγράφω πηγή και συγγραφέα, μην την πατήσω και εγώ αργότερα σαν τον χθεσινό βραβευθέντα Βλαβιανό, και τα θεωρήσω όλα διακειμενικά «παιδιά» δικά μου… Ο ειδικός, λοιπόν, για το ζήτημα της βούλησης δεν είναι παρά ο Ίρβιν Γιάλομ. Στο βιβλίο Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα (έκδοση του 2006), αναφέρεται ότι: «ο ενδοψυχικός διαμεσολαβητής που εγκαινιάζει μια πράξη, που μεταμορφώνει την πρόθεση και την απόφαση σε πράξη, είναι η βούληση. Η βούληση είναι ο πρωταρχικός υπεύθυνος παρακινητής μέσα στον άνθρωπο» (σελ 255). Συνεπώς, είμαστε σε θέση, ως αναγνώστες, να παρατηρήσουμε ότι, η έννοια της βούλησης για τον Γιάλομ έχει μεγαλύτερη αξία από τα ασύνειδα κίνητρα και τα ένστικτα, όσον αφορά στην επίτευξη της αλλαγής. Και τούτο, διότι η βούληση είναι συνδεδεμένη με την ανάληψη της προσωπικής ευθύνης για το άτομο, ενώ αντίθετα τα ασύνειδα κίνητρα και τα ένστικτα αξιολογούνται, από τον Γιάλομ, ως ανεύθυνοι παρακινητές συμπεριφοράς.

Οπότε, έχοντας υπόψη τα παραπάνω για τη βουλησιαρχική συμπεριφορά, μπορούμε πλέον να διαπιστώσουμε τους λόγους για τους οποίους πολλοί, αν και έχουν γνώσεις, δεν είναι αρκετά δυναμικοί, ώστε να διεκδικήσουν πράγματα, ή ακόμη και να μεταδώσουν τα πράγματα, τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους. Διαπιστώνουμε ότι δεν έχουν ενεργή βούληση. Αν εξετάσουμε, όμως, καλύτερα αυτό που προκύπτει, ότι «η βούληση είναι ο ενδοψυχικός διαμεσολαβητής», τότε τι συμπεραίνουμε; Εφόσον έχουμε τα δεδομένα «ενδο-διά», δεν είναι περίεργο να υποψιαστούμε ότι, στο πλαίσιο της βούλησης, υπάρχει και το άλλο άτομο. Άρα, όποιος έχει βουλησιαρχική συμπεριφορά, εξυπακούεται ότι, εκ του αποτελέσματος, αποκαλύπτεται στον άλλον.

Τι είναι και τι σημαίνει, όμως, η αυτό-αποκάλυψη για τον Γιάλομ; Στη σελίδα 196 του προαναφερθέντος βιβλίου, διατυπώνεται: « η αυτοαποκάλυψη είναι πάντα μία διαπροσωπική πράξη. Το σημαντικό δεν είναι ότι ο άνθρωπος αποκαλύπτει τον εαυτό του αλλά ότι αποκαλύπτει κάτι σημαντικό στο πλαίσιο μιας σχέσης του με άλλους ανθρώπους. Η πράξη της αυτοαποκάλυψης αποκτά αληθινή σπουδαιότητα εξαιτίας του τι σημαίνει για το είδος των συνεχιζόμενων σχέσεων».

Ένας από τους λόγους, λοιπόν, που κρατώ δημοσιεύματα με εσώκλειστες ιστορίες τρίτων, είναι η επιθυμία να αναπαράγω, να διακρίνω και να θυμάμαι στιγμιότυπα της καθημερινότητας. Ώστε, ανατρέχοντας και στο πλούσιο υλικό από διάφορα βιβλία, αυτές οι ιστορίες εγκαινιάζονται και μεταμορφώνονται, για να παρακινούν. Παρακινούν, ωστόσο, και η τυχαία επαφή και συνάντηση με τον απλό κόσμο. Το είδος των ανθρώπων που με ενθουσιάζει, είναι αυτοί: η Σταυριάννα που μου έδειχνε τα βήματα αρχαίου αιγυπτιακού χορού, παρόλη την κινητική δυσκολία της, η Αναστασία στον Παπασωτηρίου που θα πήγαινε στις διαμαρτυρίες και διαμαρτυρόταν για το απλό που εμπορευματοποιείται σε πολλαπλό, ο υπάλληλος παιδικών παιχνιδιών που μου πρόσφερε βιολογική ντομάτα – με ρώτησε αν ήθελα να μου πλύνει- σε φαστφούντ… Πλέον δεν έχουμε παρά αυτήν την καθημερινότητα, για να διαχειριστούμε, όσο πιο έξυπνα, ανοιχτά, ευφάνταστα γίνεται. Εμπρός, ας προσφέρουμε αυτό που δεν περίμεναν, ίσως αυτό είναι κάτι. Ίσως αυτό σημαίνει κάτι. Προέχει το σύνολο, προέχει η βούληση.