Το Α' μέρος της συνέντευξης με τη Β. Ζορμπά - Ραμμοπούλου

*όλη η συνέντευξή μας έχει δημοσιευτεί στον Καστρολόγο, Α.Φ. 5, Φεβρουάριος 2010

Όταν η ιστορία συναντά τη μυθοπλασία, τι μέλλει γενέσθαι;


Συνομιλώντας με τη Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου, συγγραφέα του μυθιστορήματος
Με την πορφύρα και τον χρωστήρα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Σούρουπο, πλοία, ώρα της λυχναφής, σιλεντιάριοι(..) είναι οι πρώτες εικόνες, που εισπράττει ο αναγνώστης. Η δημιουργία μιας ατμόσφαιρας, πριν από την έναρξη της πλοκής, είναι σημαντική για ένα ιστορικό μυθιστόρημα;

Β.Ρ: Βέβαια, είναι σημαντική κυρίως για το ιστορικό μυθιστόρημα, που είναι η σύνθεση της ατμόσφαιρας. Πέρα από τους χαρακτήρες και τα γεγονότα, για να θεωρηθεί επιτυχημένο, ότι συνάντησε την εποχή του, το μυθιστόρημα πρέπει να αναζητήσει και την ατμόσφαιρα, ώστε να τη μεταδώσει στον αναγνώστη του. Ο αναγνώστης του δεν επιθυμεί τόσο την πληροφόρηση, η οποία μπορεί να του προσφερθεί και μέσα από κάποιο ιστορικό έντυπο, όσο επιθυμεί την ίδια την απόλαυση. Μέσα από την απόδοση της ατμόσφαιρας, αποσκοπώ σε αυτό, ο αναγνώστης να απολαύσει ιδιαίτερα την παραμονή του στην ιστορία.

Έχετε προσέξει πολύ τη γλώσσα και διαπιστώνω ότι είστε λεπτολόγος.

Είστε λεπτολόγος γενικότερα;

Β.Ρ: Όχι, σε άλλα πράγματα. Αντιθέτως! Νομίζω ότι δεν είμαι. Μου αρέσει να κοιτώ το γενικό πλάνο, χωρίς να ‘‘κολλώ’’ στις λεπτομέρειες. Ωστόσο, όσον αφορά στο μυθιστόρημα, ένα αφήγημα πλατιάς δομής, στο οποίο έπρεπε να συνοδέψω τους χαρακτήρες από την αρχή έως το τέλος, επιμελήθηκα τις λεπτομέρειες των στοιχείων, όπως και την εικόνα της αστυνομικής πλοκής. Ένα γεγονός, για παράδειγμα, που αναφέρω στη σελίδα 30, διαδραματίζει το ρόλο του στη σελίδα 300. Οπότε, σε συνδυασμό με αυτό, η γλώσσα έπρεπε να προσεχτεί ιδιαιτέρως, καθώς, πέρα από την ατμόσφαιρα, η γλώσσα θα απέδιδε το ιστορικό πλαίσιο αλλά και τους δύο κόσμους των ιδεών. Το βιβλίο έγκειται σε αυτή τη σύγκρουση των ιδεών, (σ. της εικονομαχίας και της εικονολατρίας) η οποία διήρκεσε για 200 χρόνια και, στο πλαίσιό της, ήταν σημαντικό να διαγραφούν, όσο το δυνατόν πληρέστερα, οι χαρακτήρες: του Θεόφιλου και της Θεοδώρας, καθώς και των υπολοίπων, που συμμετείχαν ή ήταν παρόντες στο χρονικό της σύγκρουσης.

Είναι το πρώτο σας ιστορικό μυθιστόρημα. Μέσα σε πόσο διάστημα το ολοκληρώσατε;

Β.Ρ: Όλη η διαδικασία κράτησε πέντε χρόνια. Η σχεδίαση της πλοκής, η συλλογή και η διασταύρωση των στοιχείων, το γράψιμο ανά κεφάλαιο, σε συνδυασμό με την επιστροφή σε παλιά κεφάλαια, αλλά και η αναπαράσταση του χώρου, όλη αυτή η διαδικασία, στο σύνολό της, ήταν πολύ χρονοβόρα. Διότι, έπρεπε να ανατρέξω σε χάρτες και σε σχεδιαγράμματα πόλεων, να τα μεγεθύνω, ακόμη και να τα ρίξω στο πάτωμα για να περπατήσω πάνω τους. Ώστε, για να δω σε ποιο σημείο ο ήρωας βρισκόταν την κάθε στιγμή, ρωτούσα τον εαυτό μου: «ο ήρωάς μου, πού θα στρίψει; Τι βλέπει απέναντί του; Ποιος είναι ο πιο σύντομος δρόμος;»… Για να γράψω το μυθιστόρημα, λοιπόν, δίνοντας απαντήσεις σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα, χρειάστηκαν πέντε χρόνια.

Με ποιο τρόπο το γράψατε;

Β.Ρ: Έγραφα κατά κεφάλαια. Πρώτα, οργάνωσα τη δομή, γνωρίζοντας την αρχή, τη μέση και το τέλος. Βρήκα τους χαρακτήρες μου, αποφασίζοντας πώς θα ήταν και θα συμπεριφέρονταν, καθώς και τι ρόλο θα είχαν στην υπόθεση. Ταυτόχρονα, αναζητούσα υλικό για την καθημερινή ζωή, όπως για τα φυτά, τα λαϊκά βότανα και την ιατρική. Και τούτο, διότι με ενδιέφερε να εμπλουτίσω τα κεφάλαια με λεπτομέρειες, ανάλογα προς το περιεχόμενο.
Όταν έφτανα στο τέλος του κάθε κεφαλαίου, ήταν πολύ επίπονο. Πολλές στιγμές έκρινα ότι είχα χαθεί και ξεφύγει τελείως από τη δομή. Οπότε, άφηνα το χρόνο να κυλήσει, χωρίς να γράφω και, μέσα σε εκείνο το διάστημα, ενώ διάβαζα και παρατηρούσα τον εαυτό μου, από την πλευρά της αναγνώστριας, οι ήρωες του βιβλίου έρχονταν ξανά στη ‘‘ζωή’’ μου, ώστε να διακρίνεται το σημείο, όπου βρισκόμουν. Ξαναγυρίζοντας στην αρχή, μπορούσα να συνεχίσω το γράψιμο και να είμαι σίγουρη ότι δεν είχα ‘‘εκτροχιαστεί’’ από το βασικό άξονα. Άξιζε τον κόπο, γιατί πέρασα καλά, γράφοντάς το. Όλη η διαδικασία, και η έρευνα και η συγγραφή, μου άρεσαν πολύ.

(συνεχίζεται)