Τα Σύγχρονα Επιτύμβια, Επιγράμματα της Ζακύνθου

«Εσύ, διαβάτη που περνάς,
σταμάτησε το βήμα
και ρίξε ένα βλέμμα και σε μας
και στο δικό μας μνήμα».

Και όμως, δεν το είχα σκεφτεί ποτέ, τα νέα από τον τάφο να ανοίγουν την όρεξη. Ούτε φανταζόμουν οι τόποι των μακάβριων νεκροταφείων να μπορούν να με κάνουν να χαμογελάσω. Πώς, όταν πίνεις νερό και την ίδια στιγμή ακούς το ανέκδοτο ενός φίλου αλλά δε μπορείς να γελάσεις μαζί του; Κάνεις μια μικρή γκριμάτσα συγκατάνευσης, τακ τσακ, αλλά δε γελάς αμέσως, επειδή χρειάζεσαι χρόνο. Περιμένεις, πρώτα, οι γουλιές να κατέβουν!

Περιμένοντας στο νεκροταφείο, με θυμάμαι στα 6, όταν καμιά φορά πηγαίναμε «να δούμε τη γιαγιά», -έτσι μου έλεγαν η μαμά και ο μπαμπάς τότε-, και περίμενα στα μνήματα. Είναι σαν να έχω κενή μνήμη από εκείνη, τη μακρινή εποχή. Θυμάμαι την ασπρόμαυρη φωτογραφία της γιαγιάς και το άσπρο μάρμαρο, τα νερά από τον κουβά να τρέχουν, αλλά τίποτε πιο ιδιαίτερο. Και με θυμάμαι, πρόσφατα, ύστερα από έναν άλλο, πρόωρο δυστυχώς, θάνατο, να μην ξέρω πώς να διαχειριστώ αυτό το βάρος, που φέρνει το πένθος, στις σκέψεις τις δικές μας αλλά και στους πιο άμεσα θιγμένους. Κανείς μάλλον δεν είναι συμφιλιωμένος με τα μαύρα, ούτε με το αναπόφευκτο του θανάτου, όταν τον αφορά.

Διαπιστώνω, λοιπόν, ότι τα νέα από τον τάφο ανοίγουν την όρεξη σε φιλομαθείς και φιλοπερίεργους και όχι μόνο σε λάτρεις βαμπιρολογίας. Η καταφατική διάθεση στη ζωή δεν προκύπτει μέσα από την τελετή της κηδείας. Δημιουργείται κατόπιν ‘εορτής’: γεννιέται μέσα από Τα Σύγχρονα Επιτύμβια, Επιγράμματα. Ένα νέο βιβλίο δείχνει τον τρόπο.

Αυτή τη φορά, θύμα δε θρήνησα. Δε βρήκα ανοιχτό το φάκελο και χωρίς περιεχόμενο, όπως συνέβη δυστυχώς το Σεπτέμβρη, μετά την επιστροφή μου από τη Μπιενάλε. Τότε, με αφορμή το περιστατικό, έγραψα το ποίημα Το κλεμμένο βιβλίο*. Τώρα, έρχομαι να ξεφυλλίσω σελίδες από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο Τα Σύγχρονα Επιτύμβια, Επιγράμματα της Ζακύνθου, το οποίο έφτασε, πρόσφατα, στα χέρια μου. Πίσω από την επιμέλεια του βιβλίου, το οποίο είναι μια έκδοση του βιβλιοπωλείου ‘‘Θεωρία’’ της Ζακύνθου, πίσω από τη συλλογή του υλικού αλλά και την εισαγωγή, κρύβεται ένα ονοματεπώνυμο: Ζαχαρίας Στούφης. Επίσης, η ζωγραφική στο εξώφυλλο, η οποία θυμίζει ότι «είναι η ζωή του καθενός θάλασσα δίχως άκρη» αλλά αξίζει να διατηρήσουμε την παιδικότητά μας μέσα σε αυτή τη ''θάλασσα'', είναι της Βασιλικής Γεροκώστα.

Θυμόμαστε, από την ελληνική ταινία, το περίφημο ''του Θεμιστοκλέους βεβαίως-βεβαίως", μια σκηνή, μέσα από την οποία το λαϊκό πνεύμα χαρίζει γέλιο και ευχαρίστηση, ακόμη και σήμερα. Στην προκειμένη περίπτωση του Ζαχαρία Στούφη, Ζακυνθινού ποιητή, ο οποίος φρόντισε ώστε η πρωτότυπη και λυσιτελής έκδοση, από ιδέα να μεταμορφωθεί σε πράξη, δεν μπορώ παρά να επισημάνω ''της συστηματικής καταγραφής, βεβαίως-βεβαίως'', καθώς δεν παραλείπει να αναφερθεί και στο διαχωρισμό του υλικού σε θεματικές ενότητες. Οπότε, τα επιγράμματα διακρίνονται σε: κλασικής μορφής, θρηνητικού χαρακτήρα, επιστολές προς τους νεκρούς και θρησκευτικού περιεχομένου.

Αυτό το βιβλίο, Τα Σύγχρονα Επιτύμβια, Επιγράμματα της Ζακύνθου, δίνει την αφορμή για να συμπεράνουμε ότι η λαϊκή ποίηση όχι μόνο υπάρχει, αλλά και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης, και ειδικότερα, της ελληνικής ψυχής. Η λαϊκή ποίηση, μέσα από τα επιτύμβια και τα επιγράμματα, δίνει υπόσταση στη ζωή, ξορκίζει το θάνατο. Εν συντομία, αγοράζει τα βλέμματα περαστικών και συγγενών, στα νεκροταφεία, με τα ίδια δάνεια χαράς, ηδονής και πόνου, που κουβαλούμε όλοι μας, επιθυμώντας την έκφραση μέσα από τις λέξεις. Απλά, έξυπνα, ουσιαστικά.

Και για το τέλος, μικρό επιδόρπιο:
«Ραγίσανε τα μάρμαρα
μες το νεκροταφείο,
όταν μια μάνα έγινε
ανήμερο θηρίο»…
από το νεκροταφείο Χουρχουλιδίου – όνομα τούτο πάλι!!

Ζαχαρίας Στούφης Τα σύγχρονα Επιτύμβια, Επιγράμματα της Ζακύνθου, εκδόσεις του βιβλιοπωλείου ''Θεωρία'', Ζάκυνθος 2009

Έκδοση του βιβλιοπωλείου ‘‘Θεωρία’’
Τερτσέτη 32, 29100 Ζάκυνθος
Τηλ 26950- 27434

*http://lego4.blogspot.com/2009/10/blog-post_5275.html
http://www.politismospolitis.org/?p=8216