Αγαπητέ Ζαχαρία,Χτες έλαβα την ποιητική συλλογή, που μου στείλατε και σας ευχαριστώ. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, και επειδή μου άρεσε η χειρόγραφη αφιέρωση στο cd, μπαίνω στη διαδικασία να σας απαντήσω γραπτά. Εμπλουτίζω το κείμενο με σχόλια: δεν είναι παρά ένα κολάζ αυτών που διαβάζουμε ή βλέπουμε και, διαρκώς, συμβαίνουν.
Συμβαίνει, όπως ωραία το έθεσε ο Σταντάλ, «η ανορθογραφία να είναι η ορθογραφία του πάθους»… Οπότε, αν το δείτε από αυτήν την πλευρά, ίσως να σας περιμένουν ‘δημιουργικές’ εκπλήξεις. Πάντως, είναι Αντιγόνη με –ο- και όχι με –ω-…
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το λανθασμένο τονισμό, μέσα στο κλίμα ανάλογης έμπνευσης, ας προσθέσω ότι είναι η μετακόμιση της αστάθειας, από το βάδισμα στη γραφή. Επειδή σκουντουφλώ σε πράγματα- και ναι, έχω τύπου σκηνική παρουσία (μελανιές επίσης)- πρέπει, με τη σειρά μου, να επινοήσω μια φράση, δικαιολογώντας με σε μένα, αντιλαμβάνεστε!
Συγχωρείστε μου, λοιπόν, το «Στούφης». Σωστό είναι το «Στουφής», όπως είδα στο βιβλίο σας. Ισοπαλία παραλείψεων…1-1, σημειώσατε Χ.
Έστω ότι χ ή ψ είναι ο αναγνώστης ενός κειμένου: ας συμφωνήσουμε ότι είναι ο χιψίνους, για να καταλαβαινόμαστε. Ίσως, από ένα βιβλίο, ένας χιψίνους να υπογραμμίσει αυτό που τον ενδιαφέρει, σωστά; Όμως, το ζήτημα δεν είναι να υπογραμμίζεις τυφλά. Το ζήτημα είναι από αυτό που υπογραμμίζεις, να βγαίνει κάτι, που θα σε ακολουθεί. Η φράση να συνεχίζεται, να επινοείται κάτι καινούριο.
Από την άλλη πλευρά, όσον αφορά το λανθασμένο τονισμό, μέσα στο κλίμα ανάλογης έμπνευσης, ας προσθέσω ότι είναι η μετακόμιση της αστάθειας, από το βάδισμα στη γραφή. Επειδή σκουντουφλώ σε πράγματα- και ναι, έχω τύπου σκηνική παρουσία (μελανιές επίσης)- πρέπει, με τη σειρά μου, να επινοήσω μια φράση, δικαιολογώντας με σε μένα, αντιλαμβάνεστε!
Συγχωρείστε μου, λοιπόν, το «Στούφης». Σωστό είναι το «Στουφής», όπως είδα στο βιβλίο σας. Ισοπαλία παραλείψεων…1-1, σημειώσατε Χ.
Έστω ότι χ ή ψ είναι ο αναγνώστης ενός κειμένου: ας συμφωνήσουμε ότι είναι ο χιψίνους, για να καταλαβαινόμαστε. Ίσως, από ένα βιβλίο, ένας χιψίνους να υπογραμμίσει αυτό που τον ενδιαφέρει, σωστά; Όμως, το ζήτημα δεν είναι να υπογραμμίζεις τυφλά. Το ζήτημα είναι από αυτό που υπογραμμίζεις, να βγαίνει κάτι, που θα σε ακολουθεί. Η φράση να συνεχίζεται, να επινοείται κάτι καινούριο.
Σχετικά με τη σημασία του «επινοώ», θυμάμαι την καθηγήτριά μου, Μυρτώ Ρήγου. Στο βιβλίο της για τον αναγνώστη Άμλετ (εκδόσεις Πλέθρον), διαβάζουμε ότι «επινοώ» σημαίνει «θέτω το νοείν στο είναι ως εάν να συμπίπτουν». Οπότε, αυτό μας παραπέμπει στο να διερευνούμε τις σχέσεις των αντικειμένων. Και πολλά άλλα σημαίνει αλλά δεν είναι της παρούσης: αγοράστε το βιβλίο.
Παρεμπιπτόντως, όταν έδινα τη διπλωματική, είχα δει ένα απίστευτο όνειρο: την καθηγήτριά μου, ένα άγνωστο μεγάλο σπίτι και υποτίθεται τώρα, στο όνειρο, ότι υπήρχε και μια φίλη της: αυτή ήταν η «βεβαιολόγος»! Είναι να μην το έχεις, άμα βλέπεις τέτοια όνειρα, πώς να μη σου κατεβαίνουν ‘επιθεωρησιακές’ ιδέες για να μη βαριέσαι την ‘αντικειμενική’ πραγματικότητα;
Βεβαίως, εμείς στο Ελλάντα, κάνουμε όλα όσα περνούν από το χέρι μας για να το αλλάξουμε αυτό (τη βαρεμάρα) και εξηγούμαι: π.χ. Στη Νοταρά, νιώθεις πως υπάρχει στρωμένο γκρι χαλί μες στη μέση του δρόμου. Και επειδή δύο φορές έχω πέσει και ήταν σε πεζοδρόμιο, πηγαίνω με ασφάλεια από το δρόμο. Γι’ αυτό, αν ποτέ αφήσετε την Πετρούπολη, σας προτείνω: επιλέξτε Νοταρά, για να φτάσετε, από Αλεξάνδρας στην πλατεία Εξαρχείων, και όχι Ζαΐμη, επειδή αν πάρετε τη Ζαΐμη, κάθε τρεις και λίγο, σαν τον κλέφτη, θα γυρίζετε πλάτη για να περάσει πότε το α’ αυτοκίνητο και πότε το β’, και αφήστε που δε θα βαδίσετε ποτέ επάνω σε αυτό το γκριζωπό, κομψό, ενσώματο του δρόμου, χαλί. Πρέπει να το δείτε για να καταλάβετε τι εννοώ και βλέπω με τα μάτια μου. Στη Νοταρά, πάλι, υπάρχουν και μικρότερα, σαμαράκια στην άσφαλτο, με σχέδια από το Μεσαίωνα: μπορείς να τα φανταστείς και ως φτυάρια. Δεν μας μάθαιναν παλιά «ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία»;… ε, ναι: «και κάποιοι τον έραψαν με χαριτωμενιά».
Παρεμπιπτόντως, όταν έδινα τη διπλωματική, είχα δει ένα απίστευτο όνειρο: την καθηγήτριά μου, ένα άγνωστο μεγάλο σπίτι και υποτίθεται τώρα, στο όνειρο, ότι υπήρχε και μια φίλη της: αυτή ήταν η «βεβαιολόγος»! Είναι να μην το έχεις, άμα βλέπεις τέτοια όνειρα, πώς να μη σου κατεβαίνουν ‘επιθεωρησιακές’ ιδέες για να μη βαριέσαι την ‘αντικειμενική’ πραγματικότητα;
Βεβαίως, εμείς στο Ελλάντα, κάνουμε όλα όσα περνούν από το χέρι μας για να το αλλάξουμε αυτό (τη βαρεμάρα) και εξηγούμαι: π.χ. Στη Νοταρά, νιώθεις πως υπάρχει στρωμένο γκρι χαλί μες στη μέση του δρόμου. Και επειδή δύο φορές έχω πέσει και ήταν σε πεζοδρόμιο, πηγαίνω με ασφάλεια από το δρόμο. Γι’ αυτό, αν ποτέ αφήσετε την Πετρούπολη, σας προτείνω: επιλέξτε Νοταρά, για να φτάσετε, από Αλεξάνδρας στην πλατεία Εξαρχείων, και όχι Ζαΐμη, επειδή αν πάρετε τη Ζαΐμη, κάθε τρεις και λίγο, σαν τον κλέφτη, θα γυρίζετε πλάτη για να περάσει πότε το α’ αυτοκίνητο και πότε το β’, και αφήστε που δε θα βαδίσετε ποτέ επάνω σε αυτό το γκριζωπό, κομψό, ενσώματο του δρόμου, χαλί. Πρέπει να το δείτε για να καταλάβετε τι εννοώ και βλέπω με τα μάτια μου. Στη Νοταρά, πάλι, υπάρχουν και μικρότερα, σαμαράκια στην άσφαλτο, με σχέδια από το Μεσαίωνα: μπορείς να τα φανταστείς και ως φτυάρια. Δεν μας μάθαιναν παλιά «ο δρόμος είχε τη δική του ιστορία»;… ε, ναι: «και κάποιοι τον έραψαν με χαριτωμενιά».
Τώρα από την άλλη ποιος θα πάει να κάνει δρόμους; Διαβάζω ότι ‘celebrisigner’ είναι κάποιος που κάνει ρούχα αλλά ουδεμία σχέση έχει με το να σχεδιάζει ρούχα. Οπότε, ίσως αν βρούμε-πάλι στην επινόηση φτάνουμε- τίτλο πιο ενδιαφέροντα για τα παλικάρια της ασφάλτου, τότε να βλέπουμε και καλύτερα αποτελέσματα…
Λοιπόν, τέθηκαν τα εξής: ορθογραφία του πάθους-άρα, προφορικότητα-, ανάγνωση, επινόηση και σχέσεις, όνειρα με εικόνες πραγματικότητας. Εμβαθύνοντας κάποιος σε αυτά, αν έχει και «το δώρο», όπως λέει και ο αγαπημένος Νάνος Βαλαωρίτης, πιστεύω ότι είναι σε θέση να γράψει ποίηση. Σχετικά με τα ποιήματά σας, δεν θα περιοριστώ σε ένα «μου άρεσε» ή «δε μου άρεσε». Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός πρόλαβε και το είπε τέλεια, στην τηλεοπτική εκπομπή του Γεωργουσόπουλου (βίντεο ήταν…): «το μου αρέσει είναι από τις πιο βαθιά επιφανειακές έννοιες». Έτσι είναι. Οπότε και το «δε μου αρέσει» είναι το ίδιο και ας έχει το αρνητικό πρόσημο. Θα απαντήσω, λοιπόν, ότι τα ποιήματά σας, ως σύνολο πάντα, δεν μου έδωσαν τη δυνατότητα της ευτυχίας να χρονοτριβήσω σε αυτά και να αλλάξω ρυθμό. Αυτό δε σημαίνει παρά αυτό που διατυπώνω.
Για μένα έχει σημασία η ίδια η δημιουργία: το ίδιο το αντικείμενο. Και γι’ αυτό, εμπνέομαι από κενά κατανόησης, διαβάζοντας π.χ. Λεβί Στρως απευθείας στα γαλλικά, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι θα αργήσω περισσότερο και δεν θα είμαι ανεξάρτητη από το λεξικό, αλλά παράλληλα θα μου δοθεί η ευκαιρία να βρω το ρυθμό μου μέσα σε μια άλλη γλώσσα, να με ξαναβρώ όταν διάβαζα γαλλικά καθημερινά στο γυμνάσιο και στο λύκειο… δεν ξέρω αν σας περνώ αυτό που θέλω να μεταδώσω. Από μια ξένη γλώσσα, μπορείς να πλάσεις νέες εικόνες και να κάνεις «επιλογές».
Ένα παράδειγμα: στα γαλλικά υπάρχει η λέξη “endimanché”, που σημαίνει –και δείχνει- αυτόν που είναι πιο καλά ντυμένος. Αυτό δε μας γυρίζει πίσω, σε αφηγήσεις της γιαγιάς που συνήθιζε να είναι καλά ντυμένη τις Κυριακές στην παραλία; Άρα, για να καταλάβεις μια λέξη- και στο σύνολό της- την ξένη γλώσσα, επιστρέφεις στις «ρίζες»: εδώ, στο «dimanche», που σημαίνει «Κυριακή». Και, με αφορμή τη λέξη της άλλης γλώσσας, δανειζόμαστε εικόνες, οι οποίες, ωστόσο μας ήταν οικείες αλλά έχουν κάπου κρυφτεί… Το ποίημα δεν αφορά παρά στην αποκάλυψή τους.
Αυτά, γιατί πάλι με πήρε ο κατήφορος στο γράφε-γράφε.
Ευχαριστώ ξανά για τα βιβλία.
*Επειδή είστε και αγιογράφος: η φωτογραφία είναι από το Χρατσάνι, την καστρούπολη της Πράγας, και οι λέξεις σημαίνουν "η αλήθεια θα επικρατήσει".
Posts
No comments:
Post a Comment