Ντοκιμαντέρ - Ελλάδα – 2010 -73’Σκηνοθεσία/Φωτογραφία: Κώστας Κολημένος
Ηχοληψία/Σύνθεση πρωτότυπης μουσικής:
Χρήστος Ζυγόμαλας
Για την ταινία «Οργώνοντας το χρόνο» μαθαίνω: ‘‘μία μίξη καταγραφής γεγονότων με εικαστικές πινελιές είναι γυρισμένη ως μια διαδοχή γεγονότων, που ακολουθούν το Δεκέμβρη του 2008 μέχρι και την 5η Μαΐου του 2010, με το θάνατο των τριών εργαζόμενων. Η τιμητική διάκριση που πήρε η ταινία του Κώστα Κολημένου «Οργώνοντας το χρόνο» στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα επιβεβαιώνει την αναβίωση του πολιτικού ντοκιμαντέρ. Το ίδιο άλλωστε υποστήριξε και η κριτική επιτροπή με το σκεπτικό της’’… Μακάρι.
Ωστόσο, υπάρχουν και… οι ‘άλλοι’ με τα ‘άλλα’. Πράγματι, όταν σε σύντομο χρονικό διάστημα μια ταινία έρχεται να διαχειριστεί πρόσφατες κοινωνικές πληγές, σαφώς και δεν σκεπτόμαστε τόσο κριτικά γι’ αυτό που βλέπουμε επί της οθόνης. Είμαστε περισσότερο ‘συναισθηματικοί’. Τα αισθήματα οργής, θυμού και πίκρας δεν έχουν εμπεδωθεί ακόμη, από τους υποφέροντες. Καθώς, στα βιωματικά ζεύγη (π.χ. φόβου-άγχους, θλίψης-κατάθλιψης, κόπωσης-ανίας, θυμού-αποπροσωποποίησης), εμφανίζεται ‘δραστήρια’ η χρήση του αντικειμένου (activity affects vs. embeddedness-affects, Schachtel, 1959, στο: Πέτρος Χαρτοκόλλης Χρόνος και Αχρονικότητα, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2006). Που σημαίνει, για παράδειγμα, ότι αν ένας επιθετικός στόχος απωθείται, τότε στο παρόν η εμπειρία προσφέρεται ως κάδρο ανίας και αποπροσωποποίησης. Ενώ, στην περίπτωση του θέματος της ταινίας, το αντικείμενο, που χρησιμοποιείται και καθιστά ‘δραστήριο’ το συναίσθημά μας, είναι αυτό το όργανο της τάξης, ο ματατζής, ο θλιβερός δακρυγόνος κύριος στα χακί κλπ. Όπως και να τον χαρακτηρίσουμε, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Αυτός. Αυτός που συγχρόνως είναι εκείνος. Διότι, ανέκαθεν για την κοινωνία το ζήτημα της αστυνόμευσης προκαλούσε προβλήματα. Από όργανα της τάξης κατέληγαν να γίνονται διακινητές της αταξίας, μέσω της άλογης χρήσης δακρυγόνων. Και υπό αυτή τη θεώρηση, διαπιστώνουμε μια εμπεδωμένη απαξίωση για τους φορείς της τάξης. Που βολεύει, ωστόσο, φαντασιακά, τις κοινωνικές ομάδες, για να συσπειρώνονται και να αυτοπροσδιορίζονται απέναντι σε μια γενικευμένη έχθρα του κράτους και του συστήματος. Προφανώς. Η κοινωνική δομή των συναισθημάτων, η διάστρωσή τους έχει ιστορία.
Άρα, λοιπόν, εξυπακούεται. Είναι αβανταδόρικο το θέμα της ταινίας: ελάτε κοινό να μας δούμε, όταν από τις πορείες στέλνουμε το μήνυμα. Να γίνουμε κοινωνία. Έστω με φακό. Αγρύπνια. Χάθηκε ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, ένα το κρατούμενο. Στη Μαρφίν σκοτώθηκαν 3 και ένα μωρό…δύο τα κρατούμενα. Οπότε; Στη φάκα το όργανο χωρίς αισθήματα. Και ιδού η ‘ανατροπή’. Το απρόσωπο πρόσωπο αποκαλύπτεται και ο κύριος βγάζει και το γάντι του, κάνει και χειραψία με την κοπέλα. Αυτή θα μπορούσε να είναι και μια επιβλητική στιγμή της ταινίας, θα σκεφτόταν κάποιος. Τότε ήταν που θα ερχόταν και ο Μίκυ ή ο σούπερμαν αλλά δεν τα κατάφεραν. Με κλειστούς τους δρόμους, τι να περιμένεις;
Δεν περιμένεις. Την ‘εύστοχη’ στάση κρίνεις από την πλαισίωση του θέματος. Από τα κείμενα. Είναι δυνατόν, να υπάρχουν τόσα μηνύματα, όπως του ‘παιδιού’, που είπε ότι «πρέπει να εστιάζουμε στην άνθιση και όχι στο σκοτάδι» και η ταινία να αρχίζει με την αφήγηση για τα «τρισδιάστατα σχήματα» που προκαλεί στο τζάμι μια ρίψη πέτρας; Και με το βαρύγδουπο ότι «οι καλλιτέχνες ήταν πολλοί και ανώνυμοι»; Πόσο μάλλον όταν αυτή βαπτίστηκε η «τέχνη της αυθόρμητης χειρονομίας»; Σε ποια πόλη ζει αυτό το αυθόρμητο ον-καλλιτέχνης που σφίγγει ώρα την πέτρα και σημαδεύει;
Όμως ‘verba volant’ και εδώ έγκειται αυτό το φωτογραφικό παράδοξο. Γράφει σχετικά ο Μπαρτ [Εικόνα-Μουσική-Κείμενο, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 1997 γ’ εκδ. (1988)] ότι αν και πρόκειται για μια μηχανική τέχνη, εν τέλει είναι ο κοινωνικότερος θεσμός που υπάρχει. Ωραία. Το γεγονός, ότι μια ταινία απαθανατίζει αυτά τα κοινωνικά αιχμηρά θέματα δεν είναι μόνο ζήτημα, είναι και πρότυπο. Μεταξύ άλλων, είδα αρκετούς που είναι της πορείας και της διαμαρτυρίας. Όμως, αυτός ο Βελουχιώτης και ο Μίκης Θεοδωράκης στο τέλος ήταν απαραίτητοι, αν όντως η ταινία, «εφιερωμένη» στον Ταρκόφσκι!, τοποθετούσε στο κέντρο του άξονά της τους νέους σήμερα; Όχι, επειδή στο διαδίκτυο κυκλοφορεί το ανέκδοτο, πώς λένε τον αδελφό του Μ. Θεοδωράκη (Γκούφη Θεοδωράκη) και στον τύπο, ο Νίκος Δήμου πολύ σωστά τοποθετήθηκε περί ‘Σπίθας’ και του 12σέλιδου περιεχομένου της ( Lifo 9-15.12.2010). Ενώ τα παιδιά στην ταινία μίλησαν με αισιοδοξία, στο τέλος αυτό το μακάβριο, ότι πάει το έθνος, η ιστορία, ο πολιτισμός, χαθήκαμε και τώρα που πάμε στα βαθιά, θα ‘χουμε άλλα… δεν ξέρω κατά πόσο τελικά μια ταινία που αποσκοπούσε στο ντοκιμαντέρ και στο πολιτικό, άρα στο να αποδώσει την πολιτική διάσταση του κοινωνικού, στο τέλος το κατόρθωσε αντί να χρονοτριβήσει σε μια ‘μίξη’ όντως αλλά όχι ‘τήξη’-άρθρωση γεγονότων. Όταν ο κώδικας της γλώσσας δεν υπερβαίνει την σύμπτωση, η λογική δείχνει ότι ακόμη ίσως και να μην ήταν απαραίτητο…
Τέλος-πάντων. Μετά την Καζαμπλάνκα και τις Διακοπές Διαρκείας, έπεσε κάπως βαρύ το «Οργώνοντας το χρόνο» σε ένα βράδυ. Ας είναι.
Από χθες, Πέμπτη 16/12 θα προβάλλεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο ΑΑΒΟΡΑ (Ιπποκράτους 180, Μετρό Αμπελόκηποι, 210 6462253) η επίκαιρη ταινία του Κώστα Κολημένου ΟΡΓΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ.
Ώρες προβολών:
Πέμπτη 19:00
Παρασκευή 17:40, 19:00
Σάββατο 17:40, 19:00
Κυριακή 17:40, 19:00
Δευτέρα 19:00
Τρίτη 19:00
Τετάρτη 19:00
Για την ταινία «Οργώνοντας το χρόνο» μαθαίνω: ‘‘μία μίξη καταγραφής γεγονότων με εικαστικές πινελιές είναι γυρισμένη ως μια διαδοχή γεγονότων, που ακολουθούν το Δεκέμβρη του 2008 μέχρι και την 5η Μαΐου του 2010, με το θάνατο των τριών εργαζόμενων. Η τιμητική διάκριση που πήρε η ταινία του Κώστα Κολημένου «Οργώνοντας το χρόνο» στο 4ο Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ στη Χαλκίδα επιβεβαιώνει την αναβίωση του πολιτικού ντοκιμαντέρ. Το ίδιο άλλωστε υποστήριξε και η κριτική επιτροπή με το σκεπτικό της’’… Μακάρι.
Ωστόσο, υπάρχουν και… οι ‘άλλοι’ με τα ‘άλλα’. Πράγματι, όταν σε σύντομο χρονικό διάστημα μια ταινία έρχεται να διαχειριστεί πρόσφατες κοινωνικές πληγές, σαφώς και δεν σκεπτόμαστε τόσο κριτικά γι’ αυτό που βλέπουμε επί της οθόνης. Είμαστε περισσότερο ‘συναισθηματικοί’. Τα αισθήματα οργής, θυμού και πίκρας δεν έχουν εμπεδωθεί ακόμη, από τους υποφέροντες. Καθώς, στα βιωματικά ζεύγη (π.χ. φόβου-άγχους, θλίψης-κατάθλιψης, κόπωσης-ανίας, θυμού-αποπροσωποποίησης), εμφανίζεται ‘δραστήρια’ η χρήση του αντικειμένου (activity affects vs. embeddedness-affects, Schachtel, 1959, στο: Πέτρος Χαρτοκόλλης Χρόνος και Αχρονικότητα, εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2006). Που σημαίνει, για παράδειγμα, ότι αν ένας επιθετικός στόχος απωθείται, τότε στο παρόν η εμπειρία προσφέρεται ως κάδρο ανίας και αποπροσωποποίησης. Ενώ, στην περίπτωση του θέματος της ταινίας, το αντικείμενο, που χρησιμοποιείται και καθιστά ‘δραστήριο’ το συναίσθημά μας, είναι αυτό το όργανο της τάξης, ο ματατζής, ο θλιβερός δακρυγόνος κύριος στα χακί κλπ. Όπως και να τον χαρακτηρίσουμε, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Αυτός. Αυτός που συγχρόνως είναι εκείνος. Διότι, ανέκαθεν για την κοινωνία το ζήτημα της αστυνόμευσης προκαλούσε προβλήματα. Από όργανα της τάξης κατέληγαν να γίνονται διακινητές της αταξίας, μέσω της άλογης χρήσης δακρυγόνων. Και υπό αυτή τη θεώρηση, διαπιστώνουμε μια εμπεδωμένη απαξίωση για τους φορείς της τάξης. Που βολεύει, ωστόσο, φαντασιακά, τις κοινωνικές ομάδες, για να συσπειρώνονται και να αυτοπροσδιορίζονται απέναντι σε μια γενικευμένη έχθρα του κράτους και του συστήματος. Προφανώς. Η κοινωνική δομή των συναισθημάτων, η διάστρωσή τους έχει ιστορία.
Άρα, λοιπόν, εξυπακούεται. Είναι αβανταδόρικο το θέμα της ταινίας: ελάτε κοινό να μας δούμε, όταν από τις πορείες στέλνουμε το μήνυμα. Να γίνουμε κοινωνία. Έστω με φακό. Αγρύπνια. Χάθηκε ο Αλέξανδρος Γρηγορόπουλος, ένα το κρατούμενο. Στη Μαρφίν σκοτώθηκαν 3 και ένα μωρό…δύο τα κρατούμενα. Οπότε; Στη φάκα το όργανο χωρίς αισθήματα. Και ιδού η ‘ανατροπή’. Το απρόσωπο πρόσωπο αποκαλύπτεται και ο κύριος βγάζει και το γάντι του, κάνει και χειραψία με την κοπέλα. Αυτή θα μπορούσε να είναι και μια επιβλητική στιγμή της ταινίας, θα σκεφτόταν κάποιος. Τότε ήταν που θα ερχόταν και ο Μίκυ ή ο σούπερμαν αλλά δεν τα κατάφεραν. Με κλειστούς τους δρόμους, τι να περιμένεις;
Δεν περιμένεις. Την ‘εύστοχη’ στάση κρίνεις από την πλαισίωση του θέματος. Από τα κείμενα. Είναι δυνατόν, να υπάρχουν τόσα μηνύματα, όπως του ‘παιδιού’, που είπε ότι «πρέπει να εστιάζουμε στην άνθιση και όχι στο σκοτάδι» και η ταινία να αρχίζει με την αφήγηση για τα «τρισδιάστατα σχήματα» που προκαλεί στο τζάμι μια ρίψη πέτρας; Και με το βαρύγδουπο ότι «οι καλλιτέχνες ήταν πολλοί και ανώνυμοι»; Πόσο μάλλον όταν αυτή βαπτίστηκε η «τέχνη της αυθόρμητης χειρονομίας»; Σε ποια πόλη ζει αυτό το αυθόρμητο ον-καλλιτέχνης που σφίγγει ώρα την πέτρα και σημαδεύει;
Όμως ‘verba volant’ και εδώ έγκειται αυτό το φωτογραφικό παράδοξο. Γράφει σχετικά ο Μπαρτ [Εικόνα-Μουσική-Κείμενο, εκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 1997 γ’ εκδ. (1988)] ότι αν και πρόκειται για μια μηχανική τέχνη, εν τέλει είναι ο κοινωνικότερος θεσμός που υπάρχει. Ωραία. Το γεγονός, ότι μια ταινία απαθανατίζει αυτά τα κοινωνικά αιχμηρά θέματα δεν είναι μόνο ζήτημα, είναι και πρότυπο. Μεταξύ άλλων, είδα αρκετούς που είναι της πορείας και της διαμαρτυρίας. Όμως, αυτός ο Βελουχιώτης και ο Μίκης Θεοδωράκης στο τέλος ήταν απαραίτητοι, αν όντως η ταινία, «εφιερωμένη» στον Ταρκόφσκι!, τοποθετούσε στο κέντρο του άξονά της τους νέους σήμερα; Όχι, επειδή στο διαδίκτυο κυκλοφορεί το ανέκδοτο, πώς λένε τον αδελφό του Μ. Θεοδωράκη (Γκούφη Θεοδωράκη) και στον τύπο, ο Νίκος Δήμου πολύ σωστά τοποθετήθηκε περί ‘Σπίθας’ και του 12σέλιδου περιεχομένου της ( Lifo 9-15.12.2010). Ενώ τα παιδιά στην ταινία μίλησαν με αισιοδοξία, στο τέλος αυτό το μακάβριο, ότι πάει το έθνος, η ιστορία, ο πολιτισμός, χαθήκαμε και τώρα που πάμε στα βαθιά, θα ‘χουμε άλλα… δεν ξέρω κατά πόσο τελικά μια ταινία που αποσκοπούσε στο ντοκιμαντέρ και στο πολιτικό, άρα στο να αποδώσει την πολιτική διάσταση του κοινωνικού, στο τέλος το κατόρθωσε αντί να χρονοτριβήσει σε μια ‘μίξη’ όντως αλλά όχι ‘τήξη’-άρθρωση γεγονότων. Όταν ο κώδικας της γλώσσας δεν υπερβαίνει την σύμπτωση, η λογική δείχνει ότι ακόμη ίσως και να μην ήταν απαραίτητο…
Τέλος-πάντων. Μετά την Καζαμπλάνκα και τις Διακοπές Διαρκείας, έπεσε κάπως βαρύ το «Οργώνοντας το χρόνο» σε ένα βράδυ. Ας είναι.
Από χθες, Πέμπτη 16/12 θα προβάλλεται αποκλειστικά στον κινηματογράφο ΑΑΒΟΡΑ (Ιπποκράτους 180, Μετρό Αμπελόκηποι, 210 6462253) η επίκαιρη ταινία του Κώστα Κολημένου ΟΡΓΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ.
Ώρες προβολών:
Πέμπτη 19:00
Παρασκευή 17:40, 19:00
Σάββατο 17:40, 19:00
Κυριακή 17:40, 19:00
Δευτέρα 19:00
Τρίτη 19:00
Τετάρτη 19:00
Posts
No comments:
Post a Comment